Shell toont goede wil, maar de voorgenomen schoonmaak van de met olievervuilde Nigerdelta zal degelijker moeten worden aangepakt dan in het verleden is gebeurd. ‘Veel van de eerder schoongemaakte gebieden voldoen niet aan de door de regering opgestelde normering.’

Dat stelt het UN-milieu bureau UNEP in een gesprek over de aanpak van de vervuiling in de Niger delta. Grote delen hiervan zijn mede als gevolg van de oliewinning door Shell ernstig vervuild geraakt. Onder druk van mensenrechten- en milieuorganisaties zegde het olieconcern onlangs toe om in het zogenoemde Ogoniland een gebied ter grootte van 2.000 voetbalvelden schoon te gaan maken.

Kritisch maar blij

De UNEP, die in 2011 een zeer kritisch rapport uitbracht over de situatie in Ogoniland en de rol van Shell, is blij met het akkoord tussen het bedrijf en de 900.000 bewoners. Senior officer Disaster Risk Reduction Muralee Thummarukudy spreekt van een doorbraak. Hij benadrukt dat Shell de schoonmaak nu serieus ter hand lijkt te nemen. ‘Het bedrijf werkt eigenlijk al jaren lang goed mee met alle onderzoeken die we ter plekke doen, het stelt gegevens ter beschikbaar en opereert transparant’.

Strengere eisen bij waterput

De vraag of je een zo grote moerassige kuststrook vol waterlopen en mangrove-bossen ooit weer schoon krijgt beantwoordt Muralee met een wedervraag: wat is schoon? Het blijkt een retorische vraag. ‘De definitie van schoon hangt af van het gebruik van het land na de schoonmaak. Bij een stuk niemandsland stel je andere eisen dan bij een stuk grond aan de rand van een dorp waar landbouw wordt gepleegd en water wordt geput’.

Overheidsnorm vaak niet gehaald

Dat neemt niet weg dat de Nigeriaanse overheid per categorie wel degelijk een standaardnorm heeft opgesteld. ‘Alle partijen weten precies hoe schoon een specifiek gebied moet worden’, stelt de VN-medewerker. Helaas blijkt uit UNEP controle ter plekke dat deze normering tot nu vaak niet gehaald wordt.

‘Ik heb het dan over een paar jaar geleden schoongemaakte gebieden en die door de overheidsinspectie als voldoende waren gekwalificeerd. Uit ons onderzoek achteraf bleek echter dat de vervuiling nog steeds hoger ligt dan afgesproken. De inspectie bleek dus niet adequaat’.

Gebrek aan kennis en aandacht

Denkt een westerling daarbij al snel aan corruptie, Muralee zoekt de oorzaak eerder in gebrek aan aandacht, kennis en een slechte organisatie. Maar hij ziet een kentering. Mede door internationale aandacht is de bevolking geëmancipeerd, onder druk van publieke opinie en dreigende rechtszaken staat het probleem hoger op de agenda dan voorheen. ‘Het inspectieapparaat is de laatste tijd geprofessionaliseerd, de expertise van de overheid is sterk verbeterd.’

Waarschuwing

Ook bij Shell is het bewustzijn volgens hem toegenomen, maar namens de UN wil hij wel een waarschuwing kwijt: de schoonmaak zal degelijker moeten worden uitgevoerd dan in het verleden is gebeurd. ‘Met half werk komt het bedrijf niet meer weg, zo het dat al zou willen’.

Het UNEP rapport inclusief aanbevelingen voor de schoonmaak van Ogoniland is hier te downloaden.