Gemeenten moeten uiterlijk in 2019 een stresstest uitvoeren naar de gevolgen van klimaatverandering: wateroverlast, hitte, droogte en overstroming. Dit schrijft de Deltacommissaris in zijn tijdens Prinsjesdag gepresenteerde voortgangsprogramma.

Aan deze verplichte stresstest liggen twee ontwikkelingen ten grondslag. De ene is dat het klimaat zich extremer ontwikkelt dan eerder voorzien. Nu al constateert het KNMI dat extreme buien twee tot vijf keer meer voorkomen dan in de jaren ’50 van de vorige eeuw. Het instituut verwacht dat ze in 2050 nog eens 5x vaker dan nu zullen voorkomen en in 2085 10x dan nu. Daarnaast zal ook hittestress, meer hitte in bijvoorbeeld stedelijk gebied dan de algehele omgevingstemperatuur, een grotere rol gaan spelen, die kan worden verergerd door langdurige droogte.

Neerslag met meer dan 10 cm regen: in 2010 (links) en bij twee graden warmer klimaat (KNMI).


Extreme regenval in Someren 2016

Om het effect van extreme regenval duidelijk te maken verwijst de Deltacommissaris naar Someren, waar vorig jaar een combinatie van regen, windstoten en hagel zorgde voor een schadepost van tientallen miljoenen euro. Tot 2050 zou de schade door extreem weer kunnen oplopen tot bij elkaar opgeteld 70 miljard euro, schrijft de Deltacommissaris.

Tegelijkertijd constateert Deltacommissaris Kuijken dat maatregelen om iets te doen aan de gevolgen van wateroverlast of droogte en hitte nauwelijks van de grond komen. ‘De huidige aanpak zorgt voor onvoldoende prikkels voor het nemen van maatregelen en is te vrijblijvend’, aldus de Deltacommissaris.

Dat wil niet zeggen dat er niets gebeurt. Veel gemeenten hebben de capaciteit van riolering vergroot en het regenwater afgekoppeld van het vuilwaterriool. Ook is er is meer ruimte voor het water gekomen met wadi’s (de bekende goent midden in de straat die het water opvangen en tijdelijk vasthouden), waterpleinen en waterbergingslocaties. Maar het is allemaal nog te kleinschalig om echt zoden aan de dijk te zetten.


Vitale functies

Om klimaatadaptie minder vrijblijvend te maken is nu afgesproken dat gemeenten uiterlijk in 2019 een klimaat-stresstest doen. Het gaat daarbij om de gevolgen van extreme hitte, neerslag, droogte en overstroming. De aandacht gaat vooral naar de gevolgen voor vitale functies. Landelijk komt er een standaard-stresstest beschikbaar, zodat niet iedereen de aanpak zelf hoeft uit te zoeken, en de uitkomsten ook vergelijkbaar zijn.

Voor de gevolgen van een overstroming geldt wel een beperking: komt het water tot meters hoog, dan is evacuatie de verstandigste aanpak. Het treffen van maatregelen als bouwen op terpen zou voor bstaande steden veel te duur zijn. Maar gaat het om enkele decimeters overstroming, dan zijn maatregelen vaak wel kosteneffectief en daartegen vaak vergelijkbaar met die tegen wateroverlast door regenval,  dus is het hoe dan ook verstandi die te nemen.

De resultaten van de stresstest moeten uiterlijk in 2020 uitmonden in plannen om de belangrijkste knelpunten aan te pakken. Daarna wordt de stresstest elke zes jaar herhaald. Tot en met 2025 zal dit pakket zo’n 500 miljoen euro gaan kosten, te verdelen tussen Rijk, waterschapen en gemeenten.

Een aantal gemeenten heeft zo’n stresstest al gedaan en een pakket maatregelen vastgesteld. Amsterdam Rainproof is daar een voorbeeld van.

In de galerij hieronder zijn een paar voorbeelden van maatregelen van de Deltacommissaris om per woning, wijk en in landelijk gebied wateroverlast door extreme regenval te voorkomen.
 


 

Openingsfoto: wateroverlast in Someren 2016. Foto uit dronevideo van Joris van den Aker.