Veendam krijgt fabriek voor medische isotopen
Het Amerikaanse bedrijf SHINE heeft het Groningse Veendam gekozen als vestigingsplaats voor een fabriek voor medische isotopen.
Voor het maken van de isotopen – radioactieve stoffen voor medische diagnoses en voor de behandeling van kanker – gaat SHINE deeltjesversnellers inzetten. Dat is een verschil met de meeste concurrenten, die kernreactoren gebruiken.
Europese vestiging
SHINE bouwt op dit moment in Janesville (Wisconsin) zijn eerste Amerikaanse fabriek, maar het wil ook graag een Europese vestiging. Ruim vijftig plaatsen in Europa hadden zich daarvoor kandidaat gesteld.
Dat het Veendam is geworden, is volgens SHINE onder meer te danken aan de nabijheid van de Groningse universiteit en het Kernfysisch Versneller Instituut.
In 2023 moet de bouw van de fabriek beginnen. Volgens de planning komt hij in 2025 in bedrijf.
Molybdeen-99
SHINE wil zich dan in eerste instantie richten op de productie van molybdeen-99. Dat is verreweg de meest gebruikte medische isotoop, die onder andere wordt toegepast voor het diagnostiseren van hartaandoeningen en kanker.
De Veendamse fabriek zal volgens het bedrijf in staat zijn het dubbele van de Europese vraag naar molybdeen-99 te produceren. Later wil SHINE ook andere isotopen gaan maken.
Versnellers
In de fabriek komen acht versnellers, die ionen afvuren op een gas. Het gas zendt daardoor op zijn beurt neutronen uit. De neutronen dienen vervolgens om laagverrijkt uranium te splijten in de gevraagde isotopen.
Dit proces kost volgens de fabrikant ongeveer honderd keer minder energie dan splijting van uranium in een reactor en levert daarnaast minder kernafval op.
Reactor
SHINE wil op deze manier een stevige bijdrage leveren aan het verminderen van de wereldwijde krapte in medische isotopen.
Die worden nu merendeels geproduceerd in slechts vijf over de aardbol verspreide reactoren, die eigenlijk voor nucleair onderzoek zijn gebouwd. Een daarvan is de Hoge Flux Reactor (HFR) van het Nederlandse NRG in Petten.
Wereldwijde crisis
In 2008 leidde die situatie nog tot een wereldwijde crisis in de beschikbaarheid van molybdeen-99. Terwijl drie van de vijf reactoren midden in een geplande onderhoudsstop zaten, moesten de twee andere – waaronder de HFR – vanwege technische problemen onverwachts een tijd worden stilgelegd. Vertraging van medische behandelingen was het gevolg.
PALLAS-reactor
Op dit moment is NRG ver gevorderd met de voorbereidingen voor de bouw van een vervanger van de HFR, de PALLAS-reactor.
Een woordvoerder ziet in de komst van SHINE geen bedreiging voor NRG, omdat de Amerikaanse technologie vooral geschikt is voor het maken van diagnostische isotopen. ‘De laatste jaren zijn er snelle ontwikkelingen geweest rond isotopen voor behandeling, en om die te maken blijft een reactor nodig.’
Tekst: Timo Können
