Vandaag start in het Brabantse Aarle-Rixtel bij de rioolwaterzuivering een proef met het verwijderen van medicijnresten uit afvalwater. Een jaar lang worden twee technieken met elkaar vergeleken: uv-licht met waterstofperoxide en behandeling met ozon.

Read this article in English

Door de vergrijzing en het daarmee samenhangende toenemende gebruik van medicijnen, komen daarvan ook steeds meer resten in het rioolwater terecht. Mensen plassen het uit of spoelen zelfs – dom dom – resten medicijnen door de wc.

De rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s) slagen er op dit moment niet in om alle medicijnen uit het afvalwater te halen; ze zijn daar ook niet op ingericht. De bacteriën in het slib waar het water langs wordt geleid breken lang niet alles af; maar hooguit een geschatte 50 %. De rest van de medicijnen komt in het oppervlaktewater terecht, waar dieren en planten er last van kunnen krijgen.

 

Rioolwaterzuiveringsinstallatie bij Aarle-Rixtel vanuit de lucht. Voor de schaal: de ronde bezinktanks hebben een diameter van 45 meter.


Vergelijken

In Aarle-Rixtel, een van de grotere zuiveringsinstallaties van het land, is daarom nu een proef gestart om twee bekende technieken met elkaar te vergelijken voor het afbreken van medicijnen in water. ‘Het bijzondere is dat we precies hetzelfde vuile water als input gebruiken, zodat we heel objectief deze technieken kunnen vergelijken’, zegt Maarten Nederlof van waterschap Aa en Maas. Doel is verder om 80 % van de medicijnen te verwijderen uit het water, dat hiervóór al biologisch gezuiverd is.

Op het terrein van de RWZI staan hiervoor nu twee containers vlak naast elkaar, een paarse en een gele. In de paarse reinigt het bedrijf Van Remmen UV Technology het vuile water met ultraviolet licht en waterstofperoxide, H2O2. Onder invloed van het uv-licht splitst de H2O2 in twee OH-radicalen, die heel reactief zijn. Die radicalen breken vrijwel alle organische componenten af, waaronder de medicijnresten.
 

Ozongas

De gele container bevat een installatie van Nijhuis Industries, waarin het vuile water wordt blootgesteld aan ozongas (O3). Dat wordt gemengd met het afvalwater en breekt de organische componenten af via oxidatie. Beide technieken worden al gebruikt in de drinkwaterzuivering; ozon ook in de afvalwaterzuivering en uv/H2O2 in de glastuinbouw.

In september van dit jaar zijn de containers geplaatst en vervolgens in de afgelopen maanden ingeregeld. Hoewel de minister vandaag een officieel startschot geeft voor het proefproject, loopt dat al een tijdje. In de komende maanden wordt getest of beide technologieën goed werken en welke van de twee het meest effectief is. ‘In de eerste helft van 2019 gaan we een slimme voorbehandeling van het water toevoegen om de grovere organische stof er eerst uit te halen. Voor de zomer hopen we testresultaten te hebben’, zegt Nederlof.
 

Actieve kool

Voor het reinigen van water is nog een derde optie voorhanden: het water in aanraking brengen met poederkool (actieve kool in poedervorm). Dat wordt in deze proef niet onderzocht. Nederlof: ‘Over kool is al veel bekend. Dat heeft als nadeel dat het een grote klimaat-footprint heeft; de actieve kool wordt gemaakt uit steenkool, en dat kost veel energie. En de rendementen waarmee je medicijnen uit water haalt, liggen hoger bij de twee oxidatieve technieken die we testen.’
 

Energie

Uv-behandeling kost meer energie dan behandeling met ozon. Uv-licht heeft weer als voordeel dat het minder ongewenste organische bijproducten oplevert dan ozon. ‘Bij ozon ontstaan er stoffen zoals bromaat, waar een strenge drinkwaternorm voor bestaat. En wij lozen op de Maas, waar kilometer verderop water wordt gewonnen voor drinkwater. We onderzoeken nu dus ook hoe we de vorming van bromaat kunnen verminderen.’

Behandeling met uv-licht zou waarschijnlijk ideaal zijn, ware het niet dat het stroomverbruik hoog is. Een enkele lamp is al 600 watt, dus verbruikt flink wat stroom. Daarom test Van Remmen UV Technology een nieuw reactorontwerp, waarbij twee parameters worden aangepakt. De doorstroming van het water én de afstand tussen uv-lamp en water worden geoptimaliseerd. De hoop is dat op die manier dezelfde reiniging mogelijk is met een lager vermogen uv-lamp of dat minder lampen het klusje klaren.
 

Storingsgevoeligheid en onderhoud

Overigens is het vergelijken van de rendementen niet het enige doel van de proef in Aarle-Rixtel. Het is ook belangrijk dat medewerkers van de RWZI uit de voeten kunnen met de apparatuur. ‘Hoe zit het met de Arbo-eisen, de storingsgevoeligheid van de apparatuur en het onderhoud? Dat soort vragen willen we ook beantwoorden.’

Nederland doet dus momenteel volop onderzoek naar het verwijderen van medicijnresten uit afvalwater. In Duitsland en Zwitserland zijn al de eerste installaties ingericht die dit doen, met actieve kool en ozon. De technieken die nu worden getest – uv-licht, ozon en actieve kool – zijn in het verleden ontwikkeld voor het bereiden van drinkwater. Dat moet aan veel hogere reinigingseisen voldoen dan het restwater van de rioolwaterzuivering. Maar bij de laatste gaat het om veel grotere volumes.

Het pilotproject in Aarle-Rixtel is een initiatief van Waterschap Aa en Maas en wordt financieel gesteund door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Openingsbeeld een medewerker van waterschap Aa en Maas bij de paarse container, waarin vuil water met ultraviolet licht en waterstofperoxide, H2O2 wordt gereinigd. Bron: Waterschap Aa en Maas