Het bewijs is geleverd: de bodem van Mars bevat organische moleculen, zo blijkt uit de bodemmonsters die het Mars-karretje Curiosity heeft verzameld. Het betekent dat de rode planeet miljarden jaren geleden dezelfde omstandigheden kende als toen op aarde leven ontstond.

De ontdekking, die is beschreven in een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Science, is te danken aan het Marskarretje Curiosity van NASA dat sinds 2012 op de planeet actief is. NASA organiseerde vandaag een speciaal belegde persconferentie om de resultaten toe te lichten.


Geen sporen van leven

De interesse in de aanwezigheid van organische moleculen op Mars heeft vooral te maken met de vraag of er op die planeet ooit biologisch leven is voorgekomen. Voor alle duidelijkheid: sporen dáárvan zijn niet gevonden.


Maar wel een oersoep?

Maar, zo schrijft onderzoeker astrobiologie Inge Loes ten Kate, van de Faculteit Geowetenschappen van Universiteit Utrecht, in een begeleidend artikel: ‘Curiosity heeft aangetoond dat de Gale-krater (het gebied waar Curiosity zijn bodemmonsters neemt, red.) 3,5 miljard jaar geleden leefbaar was, met omstandigheden die vergelijkbaar zijn als die op de vroegere aarde waar rond die tijd leven is ontstaan. De vraag of er op Mars ooit leven is geweest heeft duidelijk aan relevantie gewonnen nu we weten dat er organische moleculen zijn gevonden.’ De organische verbindingen waren op aarde een essentieel bestanddeel van de zogeheten oersoep waar leven uit is voortgekomen.


Overduidelijk bewijs

Het is voor het eerst dat de aanwezigheid van organische moleculen in de Marsbodem nu zo overduidelijk is vastgesteld. Het gaat om een reeks zogeheten vluchtige verbindingen van koolstof en waterstof, al dan niet met zwavel.

Eerdere Viking-Marslanders hebben nooit organische sporen gevonden. Die bereikten midden jaren zeventig van de vorige eeuw het Marsoppervlak en deden toen ook onderzoek naar de samenstelling van de bodem. Misschien hebben zij bodemmonsters genomen waar die organische componenten niet in zaten, zo suggereert Ten Cate.

Curiosity zag eerder al wel sporen van organische moleculen, die ook in Science zijn beschreven, maar die waren zo vaag, dat ze ook konden komen door vervuiling met andere stoffen. De bodemmonsters van twee andere locaties waarvan de resultaten nu zijn geanalyseerd, laten geen twijfel meer bestaan, aldus de auteurs.


Rol voor cupjes met oplosmiddel

Hoe ging de monstername in zijn werk? De analyseapparatuur aan boord verhit het binnengekomen materiaal waardoor de koolwaterstoffen vervluchtigen. Vervolgens wordt het vrijgekomen gas met een spectrometer geanalyseerd. Een nadeel van de methode is dat verhitting ertoe leidt dat de organische moleculen in de bodem een meer complexere samenstelling hadden, maar door het verhitten zijn opengebroken.

Curiosity beschikt ook nog over een andere mogelijkheid om de bodemmonsters te analyseren, anders dan door ze te verhitten. Aan boord zijn negen cups met een vloeistof die organische moleculen uit het bodemgruis kan losweken, om ze vervolgens te analyseren. Met die methode worden de moleculen in hun best mogelijke oorspronkelijke staat geïdentificeerd.


Tegenslag

Net toen dit op het punt stond te gebeuren na de ontdekking van de organische moleculen, hield de boor die de bodemmonsters neemt er mee op (meer hierover in ons webartikel ‘Heeft Curiosity op Mars iets bijzonders ontdekt?’). De boor doet het inmiddels weer, dus wanneer er weer organische moleculen in een nieuw genomen monster worden aangetroffen, zal ook de nieuwe methode met de vloeistof worden ingezet. De wetenschappers van het Curiosity-team kijken nu vooral uit naar de resultaten daarvan.

In een begeleidend nieuwsartikel schrijft Science-redacteur Paul Voosen dat de resultaten dusdanig belangwekkend zijn dat de analyse van de bodemmonsters eigenlijk op aarde zou moeten plaatsvinden, met veel meer laboratoriummogelijkheden dan waar Curiosity over kan beschikken. Zo’n NASA-missie staat ook gepland, onder de naam Mars 2020, het jaar waarin een nieuw karretje op Mars moet landen om een dertigtal bodemmonsters te nemen. Die worden vervolgens met een latere Marsmissie opgehaald en naar aarde gebracht.

De financiering van die missie is echter niet gegarandeerd. Maar met de nu verkregen resultaten zal het wel een stuk eenvoudiger zijn om het Amerikaanse Congres te overtuigen, aldus een geciteerde Amerikaanse geoloog. Daarmee heeft de nu belegde NASA-persconferentie ook een duidelijk tweede missie: het zeker stellen van Mars 2020.