Zonnestralen kunnen de huid schaden. Amerikaanse onderzoekers hebben bij toeval een sticker kunnen ontwikkelen die je tijdig waarschuwt. Met dank aan een inktvis.

Na maanden van weinig zonuren gaat de zon weer langer en feller schijnen. Heerlijk voor de broodnodige vitamine D, maar te veel uv-straling is schadelijk voor de huid. Soms is dat al na enkele minuten het geval. Met een sticker die rood kleurt wanneer uv-straling schadelijk wordt, is verbranden verleden tijd.

De kleurstof voor de sticker werd per toeval ontdekt door postdoc Dan Wilson van de Northeastern University in Boston. De onderzoeksgroep biomaterialen, waarvan hij deel uitmaakt, onderzoekt hoe inktvissen zich kunnen camoufleren.


Kleurverandering

Een belangrijke rol in de kleurverandering is weggelegd voor het pigment xanthommatine, dat Wilson isoleerde. Een interessante kleurstof om bijvoorbeeld toe te passen in kleding of consumentenproducten, dacht hij, maar dan moet het wel stabiel zijn. Helaas bleek dat xanthommatine van kleur verandert wanneer het te lang op de labtafel staat.

Andere moleculen breken af door uv-straling, maar dit molecuul reageert op uv-licht door te ver kleuren. Dit fenomeen bood nieuwe mogelijkheden, namelijk als een indicator voor te veel schadelijk zonlicht in bijvoorbeeld een draagbare lichtsensor. Wilson bedacht een systeem – ter grootte van een vingertopje – dat een dun stukje papier kan kleuren met het xanthommatine-pigment door er even licht op te drukken.


Inktvispigment

Eenmaal voorzien van het inktvispigment verkleurt het papier van geel naar rood naarmate het langer aan uv-straling is blootgesteld. Wanneer hij de sticker insmeerde met zonnebrandcrème vertraagde dat de kleurverandering, een teken dat de crème inderdaad uv-straling tegenhoudt.

De sticker, bedoeld om op de kleding te plakken, is goedkoop te produceren en gebruiksvriendelijk. Genoeg redenen om de sticker commercieel beschikbaar te maken, aldus Wilson. Momenteel onderzoekt hij of dat mogelijk is.

Hij verwacht dat de sensor niet alleen voor de huid kan worden gebruikt, maar ook als indicator voor sterilisatie van oppervlakten met uv-straling.  
 

Tekst: Sija van den Beukel
Beeld: Alyssa Stone/Northeastern University