De oorzaak van de instorting van de Morandibrug in Genua, die 43 mensen het leven kostte, is nog niet bekend. Gebrekkig onderhoud is een te simpele verklaring, zegt bruggendeskundige
Rob Vergoossen van Royal HaskoningDHV.

Direct na het instorten van de Morandibrug herinnerde Vergoossen zich dat hij voor zijn promotieonderzoek over het ­onderhoud van betonnen bruggen in het tijdschrift Structure and Infrastructure ­Engineering een artikel had gelezen over inspectie en reparatie aan Italiaanse bruggen. ‘De Morandibrug, die in 1967 werd geopend, komt daar ook in voor. Daar zijn bijvoorbeeld 25 jaar geleden stalen ­kabels vervangen.’


Stalen kabels in beton

De brug, met een lengte van ruim 1 km, is deels gebouwd als viaduct op v-vormige pilaren. Hij heeft drie overspanningen van elk 212 m met aan weerzijden van de pyloon tuien die het brugdek dragen. ‘Die tuien bestaan uit stalen kabels in een omhulsel van voorgespannen beton, waarbij de koker met de tuien ook nog eens met een betonmengsel is volgegoten.’

De Italiaanse architect en civiel ingenieur Riccardo Morandi had daar een duidelijke reden voor: het staal beschermen tegen corrosie. Want de omstandigheden in ­Genua zijn voor staal niet bepaald vriendelijk: er is zout van de wind vanaf zee en de brug gaat over een industriegebied met tal van agressieve emissies. ‘Morandi noemt ergens een experiment met vijf platen staal in Genua. Die waren in vijf jaar tijd volledig weggeroest.’


Onderhoud

Het onderhoud zo’n 25 jaar geleden was nodig aan de pyloon waar de brug op het land komt. Daar werd veel corrosie geconstateerd en dus besloot men de tui­kabels te vervangen. ‘Bij de pyloon ­ervoor werd beperkte schade bovenin gezien, bij de derde pyloon, degene die op 14 augustus instortte, meldden de ­inspecteurs geen schade.’ Vergoossen wil er maar mee zeggen: men was zich er wel degelijk van bewust dat corrosie en verzwakking van de constructie konden plaatsvinden. Het verhaal dat er nooit onderhoud was gepleegd sinds de bouw, klopt dus niet.

 


Tegelijkertijd heeft het in beton gieten van de tuien een belangrijk nadeel. ‘Je kunt op geen enkele manier vaststellen hoe de ­kabels eraan toe zijn. Dus ook als je geen roestplekken ziet, dan nog kunnen de kabels verzwakt zijn. Dus of het onderhoud adequaat was, blijft de vraag.’ Bovendien heeft de brug te maken met een verkeers­last die veel groter en zwaarder is dan in de tijd dat hij werd ontworpen.


Snelkookpan

Vergoossen noemt het afbreken van een van de tuien het meest waarschijnlijke scenario bij het instorten van de brug. ‘Het brugdekdeel dat eraan hangt, valt dan naar beneden. De pyloon wordt naar de andere kant getrokken en stort met het brugdeel aan de andere kant in.’


Dat het brugdek zo ‘netjes’ is afgebroken, heeft te maken met de opbouw ervan: tussen de dekdelen die aan de tuien ­hangen, zitten tussendekken. ‘Die zijn aan weerszijden van de ingestorte pyloon mee omlaag gevallen, wat aan de rest van de brug geen schade veroorzaakte.’


Er zijn verschillende scenario’s denkbaar voor het afbreken van een tui. ‘Dat kan door ouderdom van de kabels waar hij aan hangt. Of het kan zijn dat zo’n tui is aangereden door een vrachtwagen.’
Het extreem slechte weer op de dag van de ramp, met intense regen en onweer, maakt dat laatste scenario niet ondenkbaar. ‘Er staat aan weerszijden van de ­rijbanen op de brug wel een betonnen barrière om dat aanrijden te voorkomen, maar die wordt bij onderhoud tijdelijk vervangen door een lichtere constructie om ruimte te scheppen. Misschien was dat het geval ten tijde van de instorting.’
Dat de brug bij het wegvallen van een ­enkele tui instort, mag volgens de huidige normen voor brugontwerp niet mogelijk zijn. ‘We ontwerpen nu zo dat een brug ook dan zijn dragende functie behoudt. Maar in de tijd dat Morandi zijn brug ­ontwierp, was er van dat soort ­risicobeheersing nog geen sprake.’


Inmiddels fungeert de instorting van de Morandibrug als een nieuw ingrediënt in de Italiaanse politieke snelkookpan. ‘Het is te hopen dat het onderzoek naar de oorzaak van de instorting daar niet onder lijdt. Want die kennis hebben we nodig om van te leren.’