Afgelopen weekend was redacteur Jim Heirbaut voor De Ingenieur in Brussel, waar 150 burgers meedachten over de aankomende technologie van virtuele werelden. Hij schreef er deze column over.

 

In sommige kringen is het de sport om te foeteren op Brussel. Nederland verliest zijn soevereiniteit aan Europa! We worden geregeerd door een zichzelf verrijkende elite! Het bontst maakte een taxichauffeur in de Belgische hoofdstad het die tegen een collega-journalist zei ‘Kijk, hier zit de maffia’, terwijl hij wees naar een van de gebouwen van de Europese Unie.

Afgelopen weekend was ik te gast in Brussel, op uitnodiging van de Europese Commissie. Die organiseerde het slotweekend van een burgerpanel over het onderwerp ‘virtuele werelden’, de werelden die je betreedt als je bijvoorbeeld een VR-bril opzet. De verwachting is dat deze technologie een steeds grotere rol zal gaan spelen.

Zo’n 150 burgers uit alle landen van de Europese Unie kwamen samen om na te denken over de mogelijkheden en gevolgen van virtuele omgevingen, waarvan het beoogde metaverse van – de naam is geen toeval – Meta (voorheen Facebook) wellicht de bekendste is. Het doel van de volksraadpleging is om burgers een stem te geven in het beleid, de regels en de wetgeving die de Europese bestuurders willen opstellen op dit onderwerp.
 

Interruptiemicrofoons en koptelefoons

En zo komt het ik dat ik mij zondagochtend ineens terugvind in een Tweede Kamerachtige vergaderzaal, inclusief interruptiemicrofoons en koptelefoons voor de simultane vertalingen van de sprekers. Samen met journalistencollega’s uit allerlei landen zit ik achter in de zaal. Voor me zitten de geselecteerde burgerpanelleden, van groen tot grijs, die op een podium een voor een hun aanbevelingen voor de commissie presenteren. De een doet dat vol zelfvertrouwen, de ander is duidelijk nerveus.

Draai ik mijn hoofd, dan zie ik een wat surrealistisch tafereel. Achter in de zaal zitten glazen hokjes met vertalers erin, drie man/vrouw per hokje. Nu is dat niet zo raar in Brussel, maar het ongelooflijke zit hem in het aantal. Hier is voorzien in de vertaling van 23 verschillende talen, van Frans, Duits en Spaans, tot Nederlands, Litouws en Kroatisch.
 

Eigen taal

Wat moet dat allemaal niet kosten, zal de kritische lezer denken. Behoorlijk wat, vermoed ik, maar hier is het democratische karakter van de EU te zien: de commissie vindt het belangrijk dat alle leden van het burgerpanel zich goed en helder kunnen uiten in hun eigen taal, zodat hun input wordt meegenomen en zij zich echt gehoord kunnen voelen. Dat dit een berg vertalers vergt, dat is dan maar zo. Het wachten is nog even op een apparaatje dat gesproken woord simultaan én betrouwbaar vertaalt.
 

De betrokken burgers stemmen op de voorgestelde aanbevelingen van hun collega's.

 

De burgers zijn willekeurig geselecteerd uit de 27 landen van de EU, van verschillende opleidingsniveaus en leeftijden. Ze werden opgebeld door EU-medewerkers en dat leidde hier en daar tot ongelovige reacties. ‘Mijn eerste reactie? Dit is een scam’, vertelt Kristína Kosáková uit Slowakije. ‘Maar daarna was ik heel blij en gelukkig dat ik was uitgekozen en dat ik kon helpen.’ Het is een sentiment dat meerdere burgers uit het panel uitspreken: ze zijn trots om inwoner van Europa te zijn, waar ze mogen samenkomen en meedenken met de bestuurders.

Van de andere kant vertelt een EU-medewerker mij hoe mooi het is om de ontwikkeling van de panelleden te zien. ‘Sommigen kwamen op de eerste dag binnen en wisten niets van het onderwerp. Maar ze leerden zo snel en je zag ze groeien. Een oudere deelnemer raakte zelfs geïnteresseerd in Pokemon GO.’ Dat is een computergame, gebaseerd op augmented reality, die in 2016 een enorme rage ontketende.

Democratie vindt niet alleen plaats bij de stembus.

Het gaat de Europese Commissie in deze fase niet om het aannemen of verwerpen van aanbevelingen, maar om het oogsten van ideeën. De resultaten worden doorgegeven aan de Europese Commissie. ‘Ik kan u verzekeren dat deze bijdragen van burgers werkelijk en serieus worden bekeken’, zegt vicevoorzitter Dubravka Šuica van de Europese Commissie in een speech voor de zaal. ‘Dit zal landen op de bureaus van onze mensen. Democratie vindt niet alleen plaats bij de stembus.’
 

 

De Europese Commissie wil burgers meer betrekken bij het vormgeven van nieuw beleid en nieuwe wetgeving. Dat doet ze online al een aantal jaren onder de noemer ‘Have your say’ – ‘Geef uw mening’. Daar kunnen alle burgers hun mening geven over beleid en wetgeving. Maar zeg eens eerlijk, wie heeft hier ooit van gehoord?
 

Burgers meer betrekken bij beleid

Sinds kort organiseert de commissie ook burgerpanels; naast Virtual Worlds is er al één geweest over voedselverspilling en binnenkort volgt er nog eentje over ‘learning mobility’. Deze burgerpanels zijn nog in de pilot-fase, maar volgens Europese ambtenaren die we spraken, is de Commissie er erg enthousiast over. Het doel is om burgers uit de EU meer te betrekken bij het beleid, ook zij die normaal niet zo met de EU bezig zijn.

Dus dat mopperen op ‘Brussel’ is best te begrijpen, maar de bestuurders doen erg hun best om beter te luisteren naar de inwoners van Europa. En dat kost wat, maar de Commissie heeft in de gaten dat het steeds belangrijker wordt om de mensen aan boord te houden of te krijgen.


Openingsfoto: de leden van het burgerpanel kregen ook les van experts over het onderwerp 'virtuele werelden'. En hier maken ze kennis met een VR-bril. Foto's Europese Commissie