Nu velen van ons op het punt staan onze koffers in te pakken en van een welverdiende vakantie te gaan genieten, is natuurlijk de vraag: welke boeken nemen we mee? De redactie van De Ingenieur tipt de beste nieuwe boeken over techniek en de maatschappelijke implicaties van nieuwe technologie.


Elke maand besteden we in De Ingenieur aandacht aan de interessantste boeken op het gebied van technologie. Ter inspiratie voor het vakantieseizoen aanbreekt: een overzicht met titels die wat ons betreft zeker een plek in uw reisbagage verdienen. Klik op een boektitel om meer te lezen.
 

Beste boeken van 2022
Alle boeken in deze lijst zijn dit jaar besproken in De Ingenieur. Geïnteresseerd in de beste boeken van vorig jaar? Kijk dan hier.


Democratie

Een van de bestsellers van de eerste helft van dit jaar was Doe zelf normaal van Maxim Februari, een doorwrocht pamflet over hoe klimaatverandering en intelligentie technologieën onze democratische rechtsstaat veranderen. 'Schrijven gaat over het ontwikkelen van verse gedachten en over vooruitgang, schepping, niet om hergebruik van iets dat er al was', zei Februari tegen De Ingenieur, en daarom zal hij nooit ChatGPT gebruiken.

Kees Verhoeven, voormalig Tweede Kamerlid voor D66, zet zich in voor privacywetgeving en een betere digitale overheid. Hij schreef De democratie crasht, over de problemen die digitalisering oplevert voor de politiek. 'We denken vaak dat we rationele wezens zijn die redelijke beslissingen nemen maar dat valt reuze tegen', stelt Verhoeven. 'Onze impulsen worden vaak juist bespeeld door technologie.'


Houtbouw als oplossing

We moeten bouwen, maar ook het klimaatprobleem aanpakken. De oplossing, schrijft Marjan Slob in het geweldige Door de bomen het huis, groeit in het bos. Een 'hoopvol boek', schreven wij erover. 'Het is lastig niet te worden aangestoken door het enorme enthousiasme van de auteur.'
 

Tekening van de Gouwesluis en omgeving, door Jan Daemszoon, 1562, in het huidige Alphen aan de Rijn.


Een atlas mee in de koffer? De Historische Wateratlas NL is het sjouwen meer dan waard. Informatief, lichtvoetig, kaleidoscopisch, met scherp oog voor detail. Onze recensent raakte er niet over uitgesproken. 

Meer lezen over water, en dan met name de politieke kant van het waterbeheer? In het boek Waterschappen beschrijven de Utrechtse politicologen Hans Vollaard en Harmen Binnema hoe de waterschapsdemocratie werkt. Het gaat bij waterbeheer niet alleen om het technisch beste voorstel, maar ook om de politieke afweging welke belangen en welke waarden voorrang hebben, stellen de auteurs.


Kunstmatige intelligentie

Ook zo overweldigd door de golf aan negatieve berichten over kunstmatige intelligentie? Neem dan Slim, slimmer, slimst mee, een relativerend en zeer informatief boekje over AI. Auteur Bennie Mols schetst een realistisch beeld van hoe het staat met de ontwikkeling van AI, hoe AI ons kan gaan helpen en wat we voorlopig niet van AI hoeven te verwachten. Trouwens: vergeet ook niet onze podcastreeks over AI te downloaden, om onderweg te beluisteren. Deel 1 staat al enkele weken online; deel 2 volgt volgende week!

Rijk aan beeld én vol informatieve teksten is Antoni, een nieuwe uitgave over Antoni van Leeuwenhoek. Al lezend gaat er een (micro)wereld voor je open; een 'feest om door te bladeren', schreven wij.


Shell

Onderzoeksjournalist Marcel Metze schreef een indrukwekkend boek over Shell, Hoog spel. Een 'politieke biografie', noemt hij het zelf, over Shell als actieve speler in de geopolitiek. Metze schetst en passant de context van het werk van de Shell-­ingenieurs: de gevolgen voor het milieu en de mensenrechten bijvoorbeeld. 'Waar ingenieurs zich voorheen alleen met techniek konden bezighouden, daar is nu een breder bewustzijn nodig' - lezen dus.

Hoewel Metze zeker ook kritisch schrijft over de oliemaatschappij, was oud-Shell-topman Jeroen van der Veer zo sportief het eerste exemplaar in ontvangst te nemen. Zelf schreef Van der Veer een boek met leiderschapstips, Van A naar B. 'Ik geloof in dienend leiderschap', zegt Van der Veer. 'Dien je je bedrijf, dan komt dat ook jouzelf ten goede – en niet andersom.' 

Ook Forgotten Seas heeft duidelijk raakvlakken met Shell. Het fotoboek van kunstfotograaf Tanja Engelberts laat zich lezen en bekijken als het testament van een industrie die op haar laatste benen loopt: de offshore olie- en gaswinning.
 

Een olieplatform wordt ontmanteld. Uit het boek Forgotten Seas van Tanja Engelberts.


Geschiedenis van de techniek

Wie deze zomer Amsterdam bezoekt, of zich graag verlustigt aan mooie verhalen over de geschiedenis van de techniek, kan niet heen om Amsterdam in vuur en vlam. Het boek beschrijft mooi hoe de 17de-eeuwse schilder en uitvinder Jan van der Heyden het aangezicht van de hoofdstad veranderde en hoe hij een voorbeeld is voor huidige ingenieurs. De bijbehorende tentoonstelling in het Stadsarchief Amsterdam is trouwens nog tot 6 augustus te zien. 

Voormalig historicus van de TU Eindhoven Hans Schippers schreef Technici en de totalitaire verleiding, een geschiedenis van het Technisch Gilde van de NSB. Het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI) speelt daarin een prominente rol. 'Het zou een goede zaak zijn wanneer ingenieurs en mensen in de politiek naar elkaar zouden luisteren en van elkaar zouden leren om deze problematiek die zowel technische als maatschappelijke componenten heeft op te lossen', zei Schippers tegen De Ingenieur.

In De uitvinding van patatfriet beschrijft filosoof en publicist Jaffe Vink vijftig uitvindingen die ons leven hebben veranderd: van naaimachine tot zonnebril, van container tot koffiefilter, van chocola tot stortbeton. 'Een verhaal over de vooruitgang, over de mogelijkheden van wetenschap, technologie, industrie en innovatie. Ingenieurs komen veel te weinig aan het woord, terwijl ze juist meer aandacht en waardering verdienen', aldus Vink.

 
Digitale guerilla

Van ons gedigitaliseerde leven worden vooral de grote techbedrijven wijzer. Tijd om terug te slaan, vindt techniek­filosoof Rens van der Vorst. Hij schreef het bij tijd en wijle hilarische Digitale gremlins. Slimme sabotages om je te onttrekken aan het algoritme. Zeer geschikt om je reisgenoten tijdens een lange autorit uit voor te lezen.

Ook geschikt om met het hele gezin het hoofd over te breken: The price of cake. Voor dit boek verzamelden de gebroeders Deslandes de klassiekers onder de wiskunderaadsels en vulden deze aan met nieuwe, zelf­verzonnen vraagstukken. Die presenteren ze als tot de verbeelding sprekende verhaaltjes, geïllustreerd met tekeningen van kunstenaar Laure Macé de Lépinay. Gegarandeerd dat je vakantie voorbij is voor je alle raadsels hebt opgelost.


Illustratie boven: Depositphotos