Bouwbedrijf Heijmans heeft een bouwconcept ontwikkeld waarmee appartementencomplexen efficiënter zijn te bouwen. ‘Met Morph besparen we gemiddeld zo’n zes maanden per project.’
 


Een aantal ogenschijnlijk simpele basisprincipes geformuleerd door bouwconcern Heijmans zorgen bij de bouw van een appartementencomplex voor grotere efficiëntie van materiaalgebruik en bouwproces. ‘Het idee voor Morph komt voort uit een hoop persoonlijke frustratie’, bekent medebedenker Theo Smits, adviseur Energie en Duurzaamheid van Heijmans. ‘Bij acht van de tien bouwprojecten keren steeds dezelfde ontwerpfouten terug’, zo merkte hij. ‘En dan vooral bij de onderlinge samenhang tussen de verschillende gebouwdelen.’ Als voorbeeld noemt hij een appartementencomplex met onderin een parkeergarage en op de begane grond winkelruimte. ‘Elke ruimte krijgt dan een aparte draagstructuur.’ Of de maatverhoudingen tussen vloeren en gevel zijn vreemd, waardoor de kosten ook weer onnodig hoog zijn.

Het eerste basisprincipe van Morph is eenvoudig: zorg dat het gebouw in zichzelf stabiel is. Dat wordt bereikt met een liggende T-constructie: de draagmuren ondersteunen elkaar. ‘Dat betekent dat er geen extra geld nodig is om het gebouw stabiel te maken.’ Een bijkomend voordeel is dat de betonwapening met 65 % minder toekan. ‘Een gebouw van 30 m hoog kan zelfs in kalkzandsteen worden opgebouwd. Het gehele concept is onafhankelijk van het bouwmateriaal.’

De volgende voorwaarde is dat de kern uit een centraal trappenhuis met ruimte voor liften moet bestaan –basisprincipe nummer twee. ‘De trappenhuizen grenzen niet aan de gevels, zoals bij de meeste galerijflats.’ De consequentie daarvan is dat een Morph-gebouw alleen hoekappartementen heeft. ‘Ik hoef dus geen gevel te bouwen voor mijn trappenhuis en liften, wat veel geld bespaart. De gehele bouwschil grenst aan de appartementen.’


De beukmaat, de breedte van een appartement, is vastgelegd op 7,8 m – het derde basisprincipe. De lengte staat de ontwikkelaar vrij. De maat stoelt op de breedte van drie parkeervakken. Bij een kantoorlaag is er ruimte voor twee units, omdat winkels graag de volle breedte tot hun beschikking hebben. De beukmaat geeft appartementen voldoende indelingsvrijheid. ‘Wil ik over twintig jaar een andere indeling of gebruik van het complex, dan hoeven de maten niet te worden aangepast. Dat is waar de naam Morph vandaan komt – metamorfose – en dat maakt het concept duurzaam.’

Alle besparingen en lage faalkosten bij de bouw zorgen dat het concept betaalbaar is. Van de eind vorig jaar in het Noord-Brabantse Made opgeleverde 52 appartementen zijn er 42 sociale huurwoningen. ‘Verder gaat het energieverbruik flink omlaag doordat het oppervlak van de bouwschil zo klein mogelijk is. Daarnaast zijn de gevels eenvoudig te fabriceren en daardoor gemakkelijk en goed te isoleren.’ Omdat alles van het Morph-gebouw zo duidelijk vastligt, loopt het hele voortraject tot aan de bouw een stuk efficiënter. ‘We besparen gemiddeld zo’n zes maanden per project.’

Ondanks de eenvoud van het concept raakte Smits zijn idee in het begin maar moeilijk kwijt. Zelfs zijn collega’s bij Heijmans moesten eraan wennen. ‘Ze vreesden gebrek aan ontwerpvrijheid. Pas nadat ik een wedstrijd voor architecten had georganiseerd die resulteerde in tal van creatieve en originele inzendingen, kon ik aantonen dat Morph geen eenheidsworst is.’ De winnende architect mocht het ontwerp maken voor de zeven lagen tellende appartemententoren in Nijmegen, waarvan de bouw in april van start gaat. Heijmans heeft inmiddels ook al concepten klaarliggen voor laagbouw, zorginstellingen en studentenflats.