Bezorgdheid over invoering 5G

Stapje voor stapje wordt 5G in Nederland ingevoerd. Ons mobiele internet zal daardoor sneller worden, maar tegelijk zijn er zorgen bij een groep elektrogevoelige mensen. Zij vrezen dat hun gezondheidsklachten zullen verergeren omdat de stralingsbelasting zal toenemen. De nieuwe antennes voor het 5G-netwerk komen namelijk veel dichter op elkaar te staan dan bij bestaande netwerken.

Op een dag in september 2019 demonstreerden er in Den Haag enkele honderden mensen tegen de invoering van 5G. Sommigen hadden een stralingspak aan, anderen een aluminium hoedje op. Ze hielden borden en spandoeken in de lucht met teksten als ‘5G = killing us’, ‘Wij zijn geen proefdieren’ en ‘5G-vluchteling’.

De demonstranten maken zich zorgen over dit nieuw telecommunicatienetwerk en waarschuwen voor het gevaar dat het met zich meebrengt. De opvolger van 4G, dat we continu gebruiken met onze smartphones, zit eraan te komen. De provider T-Mobile belooft dit jaar als eerste een landelijk dekkend 5G-netwerk uit te rollen.

De demonstranten maken zich zorgen omdat er met 5G veel meer antennes om ons heen komen te staan. Daarmee wordt het nagenoeg onmogelijk om nog te ontsnappen aan elektromagnetische straling. Toch is er nog geen biologisch mechanisme aangetoond dat de klachten verklaart van de elektrogevoeligen.

Schuilplaats

Wat is er zo anders aan 5G? De aard van de elektromagnetische straling (EM) is namelijk hetzelfde; de elektromagnetische golven zijn niet anders dan waarmee de oudere netwerken data verzenden. Alleen zal 5G over een paar jaar ook hogere frequenties gebruiken, zoals de frequentie 3,5 gigahertz. Een natuurkundige wetmatigheid zegt: hoe hoger de frequentie, hoe minder ver straling komt.

Dat betekent dat de antennes voor 5G dichter op elkaar moeten staan om signalen van A naar B te krijgen. Er staan straks dus veel meer antennes om ons heen. Dat is wat sommige mensen angst aanjaagt. Ze hebben het gevoel dat ze dan helemaal niet meer om elektromagnetische straling heen kunnen, dat ze nergens meer kunnen ‘schuilen’.

Geïsoleerd leven

‘Er is een groep mensen, de elektrogevoeligen, die nu al leeft onder uitzonderlijke omstandigheden door de huidige stralingsbelasting’, mailt Rob van der Boom, voorzitter van de Stichting ElektroHyperSensitiviteit (EHS) op vragen van De Ingenieur. ‘Zij moeten elektromagnetische velden zoveel mogelijk vermijden. Dat betekent dat ze zelf geen apparatuur gebruiken, verhuizen naar een minder belaste omgeving en hun huis afschermen van de straling. Je kunt je voorstellen dat dit grote gevolgen heeft voor het leven van deze mensen. Vaak betekent dit het verlies van werk, problemen om een opleiding te volgen en geïsoleerd leven van de sociale omgeving.’

Binnen deze groep elektrogevoeligen – die wordt geschat op 3 procent van de Nederlandse bevolking, dus zo’n 500.000 mensen – ondervinden mensen verschillende problemen, variërend van hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieverlies tot geheugenproblemen, slapeloosheid, duizeligheid en oorsuizen. ‘Bij de meeste elektrogevoeligen verdwijnen de klachten als het elektromagnetische veld weer weg is, maar zo’n 20 procent blijft klachten houden’, zegt Van der Boom.

Dit is 5G

Na 1G, 2G, 3G en 4G komt nu 5G. Het zijn de verkorte namen voor mobiele communicatienetwerken, waarbij de G staat voor generatie. Op dit moment gebruiken onze telefoons vooral 4G en soms 3G. Met de invoering van 5G in heel Nederland zullen op termijn de oudere netwerken verdwijnen. Met 5G wordt het mogelijk om veel sneller data te ontvangen en te versturen. In theorie kan 5G een datasnelheid van 10 gigabit per seconde halen, dat is honderd keer sneller dan 4G. Maar zeker in het begin, als de hogere frequenties nog niet worden benut, is het al mooi als 1 gigabit per seconde wordt gehaald. Overigens duurt dan het downloaden van een muziekalbum op Spotify nog steeds maar een kwart seconde.
Ook is de zogeheten latency veel lager dan bij 4G. Dit is de tijd die het duurt voordat data daadwerkelijk wordt verzonden na het geven van een opdracht. Op het 4G-netwerk duurt dit nog 50 milliseconden, maar 5G belooft een latency van 1 milliseconde. Dat kan het verschil maken tussen een korte hapering en vloeiende beelden kunnen zien.
Dankzij de grote hoeveelheden data die over het netwerk kunnen stromen, de snelle reactietijd en de hogere betrouwbaarheid die wordt verwacht, is 5G geschikt voor talloze toepassingen. Dat gaat van autonome auto’s die voortdurend met elkaar praten tot operatierobots waarmee een chirurg vanuit Nederland op afstand een patiënt in Zuid-Afrika kan opereren. Vaak genoemd in dit verband is het Internet of Things, dat het mogelijk maakt om alledaagse voorwerpen te verbinden met het internet. Deze trend is al gaande, met smart tv’s, thermostaten die aan internet hangen en slimme speakers waar je tegenaan kunt praten.

Stralingsbronnen

Bij 5G is het idee dat er een hoop kleinere antennes op lantaarnpalen en bushokjes worden geplaatst om gebruikers een netwerk te bieden met totale dekking. Daardoor vrezen elektrogevoeligen dat hun klachten nog veel erger worden. Zij geven aan dat ze nu al last hebben bij de bestaande bronnen van elektromagnetische straling: telecomnetwerken, wifi-routers, hoogspanningskabels. Van der Boom ziet het aantal stralingsbronnen toenemen – zowel zendmasten als de apparaten die met het 5G-netwerk verbonden zijn – en daardoor ook de stralingsbelasting op mensen.

Sterkte ligt lager

Daar staat tegenover dat de sterkte van de straling bij de nieuwere types netwerken juist veel lager ligt dan bij 1G en 2G, zegt Hans Kromhout, hoogleraar arbeidshygiëne en blootstellingskarakterisering aan de Universiteit Utrecht en voorzitter van de Commissie Elektromagnetische velden van de Gezondheidsraad, die de overheid adviseert. ‘3G en 4G zijn in de loop der tijd veel efficiënter gaan werken. Belde je in de begindagen van de mobiele telefoon lang met je gsm dan kon je oor helemaal warm worden. Het 5G-netwerk heeft bovendien als voordeel dat de straling niet alle kanten op gaat, maar een smalle, gerichte bundel naar een apparaat of andere antenne stuurt.’ De bundel volgt de gebruiker zelfs. Dat zou betekenen dat er juist veel minder straling bij mensen komt die op dat moment het netwerk helemaal niet gebruiken.

Toch is Van der Boom er niet gerust op. ‘Het klopt dat de zenders in het 5G-netwerk minder sterk stralen. Maar uit onze metingen blijkt dat de netwerken als geheel steeds sterker zijn gaan stralen door het intensieve gebruik. Wij verwachten dan ook niet dat een vermindering van straling door de efficiëntere vorm van de stralingsbundel de toename van het aantal antennes zal compenseren.’

MEER LEZEN OVER DE INVOERING VAN 5G?

Het volledige verhaal over de bezorgdheid over het nieuwe 5G-netwerk vind je in het februarinummer van De Ingenieur. Koop de digitale versie voor € 7,50, of neem - met een flinke korting van 25 % - een digitaal jaarabonnement van twaalf nummers voor € 69,-.