Wie tekstberichten uitwisselt, kan maar beter af en toe een emoticon gebruiken. Dat laat zien dat je emotioneel betrokken bent bij het gesprek en kan de relatie met de gesprekspartner verbeteren, suggereert onderzoek in de Verenigde Staten.

 

Wie gebruikt ze niet, de lachende, knipogende of boze gezichtjes om in een tekstbericht (‘appje’) aan te geven wat je van iets vindt. Waren de symbolen vroeger, voor de komst van de smartphone, nog samengesteld uit enkele grafische tekens, zoals ;-) voor de knipoog, op het kleurenscherm van een moderne telefoon zijn honderden verschillende emoticons mogelijk.

Nog weinig onderzoek gedaan

Maar naar het effect van die populaire emoticons bij digitale communicatie is nog weinig onderzoek gedaan. Eun Huh, communicatiewetenschapper aan de University of Texas in Austin, zette een onderzoek op om er meer over te weten te komen. Ze legde aan 260 proefpersonen (gespreid over verschillende leeftijden) gesprekken voor in de vorm van vijftien tekstberichten (appjes). De proefpersonen moesten zich voorstellen dat ze de gepresenteerde antwoorden kregen van een vriend. Daarna vulden ze een vragenlijst in met als doel om zaken te meten als ontvankelijkheid, sympathie, (gevoel van) nabijheid en tevredenheid over de relatie. De helft van de proefpersonen kreeg een conversatie met het gebruik van emoticons, de andere helft kreeg een gesprek voorgeschoteld bestaande uit enkel woorden, dus zonder emoticons.

Voorbeelden van het gesprek dat proefpersonen kregen voorgelegd. Hier zonder emoticons. Figuur: CC BY 4.0 / Eun Huh, PLOS One 2025 https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0326189

Meer betrokken bij het gesprek

Het resultaat van dit – in omvang nog beperkte – onderzoek zijn opvallend te noemen. Mensen die tekstberichten mét emoticons erin verstuurden, werden ervaren als meer betrokken bij het gesprek. En dat zorgde bij de ontvanger op zijn beurt weer voor sterkere gevoelens van nabijheid en tevredenheid over de relatie. In andere woorden: emoticons werken als smeermiddel in app-gesprekken. Ze geven de ander het gevoel dat je echt luistert en dat je je betrokken voelt.

Interessant detail was nog dat het niet uitmaakt of iemand gezicht-emoticons gebruikt die een emotie uitdrukken, of een grafische weergave van een voorwerp. Zolang als het gebruikte emoticon maar past bij het onderwerp van het gesprek.

En een voorbeeld van hetzelfde gesprek, maar dan mét emoticons. Figuur: CC BY 4.0 / Eun Huh, PLOS One 2025 https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0326189

Emotie overdragen

Huh geeft in een artikel in PLOS One meerdere mogelijke verklaringen waarom het gebruik van emoticons in tekstberichten zou kunnen leiden tot een hogere betrokkenheid. Ten eerste kan een emoticon helpen een emotie over te dragen die lastig in tekst alleen te vatten is. Ten tweede vergroten de gezichtjes de emotionele aantrekkingskracht van berichten, waardoor gesprekken levendiger en meer betrokken worden. Ook helpen de kleine tekeningetjes de toon van een berichtje te definiëren, waardoor misverstanden minder snel optreden. En ten slotte trekken emoticons de aandacht naar een berichtje, wat tot meer betrokkenheid en enthousiasme bij de ontvanger leidt.

Gekleurde resultaten

De studie heeft nog wel zijn tekortkomingen, schrijft Huh zelf in het artikel. Doordat er uitgewerkte scenario's zijn gebruikt, gaat de studie helemaal niet in op het feit dat twee mensen in een gesprek op een dynamische manier op elkaar reageren. Verder werden de proefpersonen vooral geworven onder Amerikanen van middelbare leeftijd, en dat zal leiden tot enigszins gekleurde resultaten. ‘Omdat de betekenis van emoticons per cultuur, taal en regio kan verschillen, zijn deze bevindingen mogelijk niet universeel toepasbaar’, schrijft Huh. Dat pleit voor vervolgonderzoek onder bredere, meer diverse groepen mensen.

 

Openingsbeeld Depositphotos