Toen ik jaren geleden Silicon Valley bezocht, moest ik van Mountain View naar San Francisco en dat leek mij eenvoudig.


Een kleine vijftig kilometer moest toch makkelijk per trein kunnen.

Die trein bleek echter maar een paar keer per dag te gaan. Omdat de bus nĂłg minder vaak reed en het hotel geen fietsen had, moest ik me bovendien wel met de auto op het station laten afzetten.

Ik moest hieraan terugdenken toen Tesla-baas Elon Musk laatst twitterde dat files het moeilijkste probleem ooit zijn.

Wat een onbeschofte opmerking eigenlijk nu we net, onder andere dankzij vaccins, een pandemie te boven lijken te komen en we misschien wel op de drempel staan van een Derde Wereldoorlog die tot grote voedselschaarste kan leiden.

Je zou denken dat ziekte en honger toch nog net wat belangrijker zijn om op te lossen, maar ja, Silicon Valley richt zijn focus nu eenmaal op de problemen van de witte middenklasse.

De fileproblematiek is geen technisch, maar een sociologisch probleem

Als in de file staan nou je ergste probleem is, heb je het dan gewoon niet best goed? Los van het feit of het een belangrijk probleem is, zit Musk er ook flink naast dat het een moeilijk probleem is.

Dat lijkt misschien zo, als je het met een puur technische bril bekijkt: hoe maken we een superzuinige auto? Maar de fileproblematiek is geen technisch, maar een sociologisch probleem.

Wie wil er waar wonen? Wie kan dat betalen? En een politiek probleem: waar zijn er wegen? Wanneer rijdt de bus en wat kost dat?

De reden dat het openbaar vervoer in Silicon Valley zo belabberd is, is vanuit die redenering goed te begrijpen: Amerikanen houden van vrijheid en daarbij hoort kennelijk een eigen auto. Het gebruik van het ov ging hard achteruit omdat er te weinig geld was om veel lijnen in bedrijf te houden en mensen dus vaker een auto nodig hadden, een politieke keuze.

Musk zou de situatie direct kunnen verbeteren door een deel van zijn miljarden over te maken naar bus- en treinmaatschappijen. De enige innovatie die daarvoor nodig, is een upgrade van zijn karakter. Want investeren in goed ov en fietsvriendelijkheid werkt. Kijk naar Nederland en je ziet het!

Hoe komt dat eigenlijk? Omdat solidariteit en collectieve actie niet zo goed in ons zelfbeeld passen, weet haast niemand dit meer, maar de reden dat we zoveel fietspaden hebben is het gevolg van activisme in de jaren zeventig.

Met de slogan ‘Stop de kindermoord’ werd er hard campagne gevoerd tegen auto’s en voor fietsen. Mensen die speelden dat ze dood waren gereden lagen dagenlang op het Museumplein in Amsterdam. Met succes: er werden fietspaden aangelegd en de auto werd meer en meer uit de stad geweerd. Fietsers creëerden de fietspaden en niet andersom.

Problemen zijn complex en techniek is niet altijd de oplossing. Soms hebben we minder techniek nodig; minder sociale media, minder olieverbruik, en minder auto’s.
 

Universitair hoofddocent Felienne Hermans leidt aan het Leiden Institute of Advanced Computer Science een onderzoeksgroep gericht op programmeeronderwijs.