Overleven op Mars met niets dan inventiviteit en een paar aardappels. De film The Martian vertelt het verhaal van een astronaut die daarin slaagt.

De vaart zit er bij The Martian meteen goed in: binnen een kwartier hebben we een astronaut voor dood achtergelaten op Mars en is de rest van de crew vanaf het oppervlak van de planeet opgestegen naar hun ruimtestation en vervolgens veilig op weg naar huis gegaan. De achtergelaten soldaat blijkt echter niet dood te zijn. Hij wordt wakker, opereert zichzelf en begint zijn overlevingsplan vorm te geven.

Daarmee begint The Martian, de nieuwe film van regieveteraan Ridley Scott, eigenlijk pas echt. Astronaut Mark Watney heeft door dat de rantsoenen niet toereikend zijn om te overleven tot de volgende Mars-missie, die vier jaar later zal aankomen. Na een korte denkpauze besluit hij niet te willen sterven op de rode planeet. Stap voor stap bouwt hij een miniboerderij in de veilige omgeving van het Mars-station, waar hij met de vacuümverpakte poep van zichzelf en zijn ex-medereizigers de dorre Mars-grond vruchtbaar maakt. De oorspronkelijke voor een Thanksgiving-diner bedoelde verse aardappels vormen de zaadjes van zijn plan om zichzelf te onderhouden.

Programmeur

The Martian is een verfilming van het gelijknamige boek van Andy Weir. Weir is een programmeur die besloot te gaan schrijven, maar daarbij zijn achtergrond niet uit het oog verloor. Hij wilde dat het geheel zo wetenschappelijk accuraat mogelijk was. Het leverde een boek op dat vol staat met technische details over tuinieren in de ruimte, reistijden van en naar Mars, en de natuurkunde achter lanceringen – fascinerend voor ruimtevaartliefhebbers, waartoe Weir zelf ook behoort. De verfilming blijft voor een groot deel trouw aan het boek, waardoor hoofdpersoon Watney regelmatig in zijn videodagboek verklaart hoe hij gaat overleven op de onherbergzame planeet.

De eerste helft van de film is fascinerend, doordat Watney telkens weer inventief blijft met de beperkte middelen, en doordat zo’n focus op het uitdokteren van problemen voor een blockbuster uniek is. De film is overduidelijk vormgegeven als een sciencefiction-actiefilm. Dat een groot deel gaat over het achterhalen van de ideale manier om aardappels te laten spruiten en raketbrandstof om te zetten in water, is dan ook verfrissend. Matt Damon, die Watney vertolkt, geeft met zijn ‘everyman’-acteerwerk precies de goede combinatie tussen stoere astronaut en nerdy botanist – misschien wel de laatste vaardigheid die je bij een astronaut verwacht.

Als de microboerderij eenmaal werkt, verleggen de film en de hoofdpersoon hun focus. De landingsplek van de volgende missie ligt 3200 km verderop, een ontzaglijke afstand als een elektrisch aangedreven Marsrover het enige vervoer is. Opnieuw komt de inventiviteit van Watney om de hoek kijken: hij weet de batterijduur van het wagentje te verdubbelen en kan zo een groter deel van zijn nieuwe thuis verkennen.

Vierhonderd dagen

Ondertussen schakelt de film in scènes naar Washington, naar het hoofdkwartier van ruimteorganisatie NASA. Langzaam ontdekken ze daar, aan de hand van satellietbeelden, dat Watney nog in leven is. De wetenschappers breken hun hoofd over de terugkeer van de astronaut. Ook zij hebben door dat er lang niet genoeg voedsel is om meer dan een jaar te overleven, terwijl een reis naar Mars minstens vierhonderd dagen duurt en er nog niet eens een nieuwe sonde voorhanden is. Als Watney eenmaal een antieke Marsrover opduikelt en weet te activeren, wordt het zelfs mogelijk om contact te hebben met mission control.

Natuurlijk mag het allemaal niet te voorspoedig gaan. Na een obligaat moment van rampspoed raakt de film in een stroomversnelling. Met de knappe koppen van NASA als gidsen wordt de Marsrover omgebouwd tot een volledige Mars-basis, met zuurstof, elektriciteit en alle andere essentiële levensbehoeften. Op aarde bedenkt één astrofysicus een manier om Watney sneller op aarde terug te krijgen. Het ruimtestation waarin Watney’s medeastronauten terugkeren, kan onze planeet gebruiken als katapult om zo genoeg snelheid te hebben om naar Mars terug te reizen. Watney hoeft vervolgens alleen maar in de terugkeersonde van de volgende Mars-missie (die ruim voor de aankomst van de missie aanwezig is, een tactiek die NASA inderdaad gebruikt) te klimmen om aan boord van het schip te komen.

De laatste scènes rekken de geloofwaardigheid van de film steeds verder op, tot een finale die doet denken aan Gravity, de ruimtefilm uit 2013, waarin een gestrande astronaut na een ruimteongeluk probeert terug te keren naar het internationale ruimtestation ISS. Voor iedereen die tot dan onder de indruk was van de focus op inventiviteit en techniek blijft er nog genoeg te genieten, maar de actie treedt meer op de voorgrond. Toch blijft de boodschap van de film helder: mens en techniek kunnen samen een heleboel – zelfs een dood gewaande astronaut terughalen van Mars.

The Martian draait nu in de bioscoop.

Images credit: 20th Centruy Fox