Mobiliteitsarmoede kan schrijnende gevolgen hebben. Daarom mogen we ons daar niet bij neerleggen, stelt hoogleraar en oud-premier Jan Peter Balkenende, voorzitter van de New Mobility Foundation.  

De laatste tijd klinkt steeds vaker de term ‘energie­armoede’. Door de exorbitante stijging van de gas- en elektriciteitsprijzen dreigen grote groepen mensen met enorme financiële gevolgen te worden geconfronteerd.

Maar kent u ook al de term ‘mobiliteitsarmoede’? Die doet zich voor wanneer mensen verstookt blijven van mobiliteit: vanwege hun leeftijd, gezondheid, lichame­lijke of geestelijke beperkingen, financiële situatie of hun vluchtelingenachtergrond. 

Allemaal zeer verschillende situaties, maar er is één gemeenschappelijke noemer. Deze mensen kunnen zich niet of onvoldoende verplaatsen, missen daardoor kansen op werk en vinden geen aansluiting bij de samenleving. Sociaal isolement en eenzaamheid zijn het gevolg.

Verbindingen tussen mensen worden doorbroken, en ongelijkheid wordt vergroot. Daarom mogen we ons nimmer neerleggen bij mobiliteitsarmoede. Want ieder mens telt.

Maar we zijn toch een welvarend land met veel voorzieningen? Zeker, er zijn voorzieningen, maar het probleem van mobiliteitsarmoede is ernstig, veel­omvattend en neemt alleen maar toe. In ons land hebben zo’n 1,8 miljoen mensen ermee te maken.

Er is behoefte aan innovatieve ideeën, ook van ingenieurs

Als er iets duidelijk is, is het wel dat we – maatschappelijke initiatieven, gemeenten, ondernemingen en particulieren – met elkaar de schouders eronder moeten zetten om mensen met mobiliteitsarmoede te ondersteunen. 

Kan dat? Jazeker. In het project ‘Fietsen alle jaren’ gaan grote groepen vrijwilligers fietsen met mensen die vereenzamen. ANWB AutoMaatje levert vervoer door vrijwillige chauffeurs voor minder mobiele plaats­genoten.

In Rotterdam-Zuid is er een publiek-privaat initiatief om mensen van niet-Nederlandse komaf van fietsen te voorzien. Schouwen-Duiveland kent een vervoers­project om elektrisch vervoer te regelen voor bewoners die dat nodig hebben.

In Amsterdam worden laagdrempelige faciliteiten aangeboden om mensen te vervoeren in de eigen wijk, zodat ze anderen kunnen ontmoeten. Er zijn virtual reality-oefenfaciliteiten die maken dat mensen met angsten beter gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer.

Er is behoefte aan innovatieve ideeën, ook van ingenieurs. Er is veel creativiteit om mobiliteitsarmoede tegen te gaan, maar er is nog een wereld te winnen. 

Mobiliteitsarmoede speelt in eigen land, maar in feite is het een mondiaal fenomeen. De grondgedachte achter de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de Verenigde Naties is: Leave no one behind, laat niemand achter.

De SDG’s hebben als doel de kwaliteit van leven op onze planeet te verbeteren, de strijd aan te binden met klimaatverandering, honger en armoede tegen te gaan, grondstoffen fatsoenlijk te beheren én de aanval in te zetten tegen ongelijkheid. Zeventien doelen en veel acties om dit perspectief voor 2030 dichterbij te brengen.

Mobiliteits­armoede heeft hier alles mee te maken. Denk aan doel 3: Goede gezondheid en welzijn; doel 8: Waardig werk en economische groei, en doel 11: Duurzame steden. 

De kennis over mobiliteitsarmoede neemt gelukkig toe. Het International Transport Forum van de OECD heeft het thema dan ook hoog op de agenda gezet. Ook het World Economic Forum heeft kennis van zaken, en de Europese Commissie is reeds actief. 

Niemand mag berusten in mobiliteitsarmoede. De Amerikaanse hoogleraren Daron Acemoglu en James Robinson geven in hun boek Why Nations Fail aan dat het succes van landen afhankelijk is van innovatie, de rule of law en ‘inclusieve instituties’: mensen moeten kunnen meedoen en meeprofiteren. Inclusieve mobiliteit maakt hier deel van uit.

Met de New Mobility Foundation zet ik me daarvoor in en ik reken op de creatieve bijdragen van de ingenieursgemeenschap.


Auteur Jan Peter Balkenende is voorzitter van de New Mobility Foundation en oud-premier.
Foto: Depositphoto