Om de digitale transformatie in de bouw te laten slagen, is het essentieel dat mensen, processen én technologieën worden verbonden. Bovendien moet nóg sterker worden ingezet op samenwerking. Dat is de conclusie van de roundtable Connected Construction van Trimble die 16 november plaatsvond.

De sessie (kijk hem hier terug!) werd gepresenteerd door Celina van den Bank, Business Developer bij het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI). In centrum voor digitaal bouwen DigiBase, een onderneming van VolkerWessels, spraken René de Groot (directeur van DigiBase), Ruud Kats (directeur Construction Benelux bij Trimble) en Maurice van Sante (Senior Econoom Bouw bij ING Research) uitgebreid over de digitale transformatie in de bouw. Aanleiding was onder andere het rapport ‘Digitalisering in de bouw’, geschreven door Van Sante, waarin geconcludeerd wordt dat het tempo van digitalisering flink is gedaald. Maar ook dat voor het zetten van eventuele volgende stappen strategische keuzes gemaakt moeten worden.

In zijn rapport noemt Van Sante drie redenen waarom de grote groei van digitalisering in de bouw afneemt: ‘Omstreeks 2010 brak in ons land het mobiel internet door, waarvan de bouw tot 2015 enorm geprofiteerd heeft. Vanaf 2016 echter groeit de waarde van gebruikte software en databanken minder hard. Ook neemt de groei van ICT-investeringen af. Niet alleen omdat het laaghangende fruit is geplukt, maar vooral ook omdat de directe noodzaak voor veel bedrijven verdwenen lijkt. Rond 2015 begint de bouw op te klimmen uit de crisis. Orderboeken stromen vol, de prijsdruk neemt af en bouwbedrijven zijn naarstig op zoek naar voldoende mensen, waarmee de focus is verlegd.’

Met de grote groei van de afgelopen jaren heeft de bouw een enorme digitale inhaalslag gemaakt, in vergelijking met andere sectoren. Ten opzichte van andere landen scoort de Belgische én Nederlandse bouw bovendien zeer hoog. Toch is er nog veel te winnen, meent Van Sante, die onderscheid maakt in de drie fasen digitisering, digitalisering en digitale transformatie. ‘Inmiddels hebben we de stap van papier naar de computer gemaakt. Voor alle afdelingen is software aangeschaft, die processen sneller, eenvoudiger en/of goedkoper maakt. De volgende stap is om deze software te laten ‘praten’. Dit is een lastige stap, omdat hiervoor bewustwording én een juiste mindset van alle betrokken partijen nodig is. Maar heb je eenmaal deze stap gezet, dan kun je pas écht van de voordelen van digitalisering profiteren.’


Wat weerhoudt bedrijven ervan om deze stap te zetten?

‘Behalve dat de urgentie ontbreekt, heeft dit ook met de mensen te maken. Digitalisering vraagt om andere skills, waardoor soms ook ander personeel nodig is’, aldus Van Sante. ‘Met het chronisch tekort aan ICT-personeel is het niet makkelijk om de juiste mensen te vinden. Daarnaast zien we dat met name oudere werknemers het vaak lastig vinden om de digitale stap te zetten.’ Volgens De Groot is het belangrijk om in de mensen te investeren.

‘De digitale transformatie gaat slechts voor 25 procent over techniek en tools. De overige 75 procent gaat over aanpak, processen én de mensen die met de producten moeten werken. De innovaties en investeringen die wij bij VolkerWessels doen, zijn dan ook met name gericht op het gebruiksvriendelijker maken van de werkmethodes. Ons voornaamste doel is dat medewerkers de tools hierdoor gaan zien als gereedschap en niet als iets engs, duurs of tijdrovends.’ Dit lijkt soms dubbel, vindt hij. ‘Niemand heeft mij in het verleden een cursus gegeven over het gebruik van Google Search of Google Maps en toch werk ik er dagelijks mee. Om de transformatie en adoptiesnelheid van digitalisatie in de bouw te vergroten, moet er meer vanuit de gebruiker gekeken worden.’


 

VolkerWessels heeft de eerste stappen in digitalisering inmiddels gezet. Wat heeft gezorgd voor een gevoel van urgentie, zodat processen en toepassingen ook breed gedragen worden?

‘Onze urgentie is door de tijd ontstaan’, aldus De Groot. ‘Door de jaren heen hebben wij steeds gekeken naar hoe we het digitaal bouwen, ontwikkelen en beheren van bouwwerken gemeengoed kunnen maken. Welke voordelen biedt digitalisering als het gaat om efficiency, korte doorlooptijden en/of het oplossen van maatschappelijke issues zoals woningnood, schaarste van grondstoffen en schaarste op de arbeidsmarkt? Dit zijn allemaal kapstokken om invulling te geven aan de urgentie.'

'En daar geloven wij heilig in. Innovaties en digitalisatie-initiatieven zijn pas iets waard als je ze schaalbaar weet te maken. Zowel binnen je eigen organisatie als in de keten. Immers: bouwen doe je samen. In iedere fase van het ontwerp- en bouwproces schuiven andere partijen aan tafel, met andere belangen, doelen en behoeften. Toch leveren al deze partijen – met hun eigen kennis en expertise – belangrijke input en data die op een bepaald moment moet worden samengebracht tot één compleet bouwwerk. Juist dat maakt dit proces zo omvangrijk en complex.’

Daarom adviseert De Groot om het proces stap voor stap te bekijken. Of, zoals hij het zelf zegt: ‘Een olifant eet je ook in mootjes. Als je praat over BIM, dan is zeker in de ontwerp- en engineeringsfase al een enorme digitalisatieslag gemaakt. Op het gebied van ontwikkeling, (pre)fabricage, uitvoering en het daadwerkelijke gebruik van bouwwerken liggen er nog grote kansen, wat ook geldt voor het aansturen van machines en beheren van logistieke processen.’

Samen met Van Sante gaat hij specifiek in op het onderdeel industrialisering. ‘Ieder bouwwerk is uniek, maar toch is ook 70 procent hetzelfde. Zeker als je het hebt over deelproducten zoals vloeren, deuren of andere elementen. Digitalisering kan hier van grote toegevoegde waarde zijn. Door het digitale projectdossier centraal (in de cloud) op te slaan, zijn er al diverse projecten waar we spreken van een papierloze bouw. Door de uitvoerders en monteurs op de bouw een tablet te geven, kunnen zij tekeningen, modellen en andere projectinformatie altijd en overal bekijken.’

Van Sante: ‘Wat daarbij heel belangrijk is, is dat zij deze data dankzij de tablet ook realtime kunnen inzien. Wanneer alle partijen kijken naar dezelfde waarheid (‘Single Source of Truth’), worden processen efficiënter.’ De Groot: ‘De tools en datamodellen hiervoor zijn reeds beschikbaar. Nu moeten de mensen de mogelijkheden gaan ontdekken en ermee leren werken.’

 

Kijk hier het webinar terug!

 

Welke winst levert dit op voor de bouwbedrijven?

‘Door standaard te werken in datamodellen in plaats van met papieren of AutoCAD tekeningen, kunnen we tijd, geld én resources besparen’, aldus De Groot. ‘Bovendien worden knelpunten sneller zichtbaar. We bouwen eerst digitaal voordat we écht gaan bouwen. De oplossing voor de toekomst is vooral om slimmer (samen) te werken. Het is belangrijk dat het management/de directie in deze ontwikkeling meegaat. Ook de directeur moet snappen hoe de toekomst van zijn bouwbedrijf eruitziet.’

VolkerWessels heeft hiervoor zijn eigen Academy opgericht, met een uitgebreid programma webinars, seminars en opleidingen. ‘Sinds 2017 bieden wij met DigiBase bovendien een ‘clubhuis’, waar medewerkers die wíllen veranderen ook kúnnen veranderen en de nieuwste tools en werkmethodes kunnen ontdekken.’


 

Onbekend maakt onbemind, ook als het om digitalisering gaat. Wiens taak is het eigenlijk om medewerkers de nieuwe tools en werkmethodes uit te leggen?

‘Die vraag hebben wij onszelf ook gesteld’, aldus De Groot. ‘In het verleden kochten wij sec de software en gaven de softwareleveranciers ons een knoppencursus. Nu leggen wij meer de nadruk op het proces en het werk dat je moet uitvoeren en daar hebben we gereedschap (hard- en software) bij nodig. Om dit gereedschap zo goed en gebruiksvriendelijk mogelijk aan te laten sluiten op de praktijk, hebben wij er ook voor gekozen om niet alleen softwarelicenties te kopen, maar juist om meer samen te werken met de softwareleveranciers. De softwarebranche biedt ontzettend veel kansen, maar om deze succesvol te implementeren, is aansluiting met de praktijk onmisbaar.’

Kats beaamt dit. ‘Wat wij als organisatie belangrijk vinden, is Connected Construction. Vanuit Trimble proberen we op tal van manieren de keten te verbinden. In plaats van losse datasilo’s streven wij naar een toekomst waarin data van álle disciplines efficiënt samenkomt, hergebruikt wordt én over elkaar wordt gelegd, op basis waarvan de beste beslissingen worden genomen. Voor deze ‘common data environment’ is samenwerking met en input van grote bedrijven als VolkerWessels essentieel.'

'Niet voor niets hebben we recent onze handen ineengeslagen. Als softwareontwikkelaar kunnen wij nog zulke mooie producten bedenken, zoals onze XR10 voor HoloLens 2 en onze autonome scanoplossing op basis van de Spot robot, maar het zijn de mensen die ermee moeten werken. Door middel van onze e-learning initiatieven en het open data-platform Trimble Connect proberen wij de digitale transformatie voor iedereen toegankelijk te maken. De IT-evolutie is niet langer een toekomstverhaal, maar ligt voor iedereen binnen handbereik. We kunnen samen doorpakken van 3D naar 4D en zelfs 5D. Onze bouw is erbij gebaat.’