Irving Finkel, conservator van het British Museum, kreeg in 1985 een kleitablet onder ogen waarin het verhaal van de zondvloed wordt verteld. Dat de versie in de bijbel niet de oudste is, was bekend, maar dit stukje klei, ter grootte van een hand, was geschreven in het Akkadisch, in wat wij spijkerschrift noemen, en bleek twaalfhonderd jaar ouder te zijn dan eerdere vondsten.

De tekst bevatte een exacte beschrijving van Noachs ark en die bleek, in tegenstelling tot wat latere teksten vertelden, niet rechthoekig te zijn maar rond. Oproer in kringen van filologen, assyriologen en theologen.

Ronde boten zijn ouder dan de weg naar Rome. In Ierland en Wales worden ze nog steeds gemaakt en daar heten ze coracles. In Irak, waar het kleitablet vandaan kwam, heten ze quffa, maar het schijnt dat die traditie is uitgestorven. Het Tsaristische leger van Rusland bouwde in 1870 zelfs een rond oorlogsschip en dat bleek, in tegenstelling tot de verhalen die de ronde doen, best te functioneren.

De vraag die na ontdekking van zo’n tekst onmiddellijk rijst is: kan hij drijven? Niemand wist het, maar nadat Finkel een boek over de pre-ark schreef besloot een documentairemaker dat uit te zoeken en na veel vijven en zessen werd de boot, op schaal, gebouwd. In India, want Irak was te gevaarlijk en in India groeide het soort riet waarvan het kleitablet sprak.

Het duurde een half jaar. Het enige probleem was de bitumen waarmee de boot waterdicht moest worden gemaakt. In het olierijke Irak was dat ruim voorhanden, maar in India kon men alleen de hand leggen op een mindere kwaliteit. Desondanks werd de boot uiteindelijk te water gelaten en wat iedereen eigenlijk wel verwachtte werd bewaarheid: de boot dreef.

Hoe preciezer de beschrijving, hoe verdachter de tekst.

Wat was nu eigenlijk bewezen? Niet dat de oudste tekst het bij het rechte eind had, want ook andere bootvormen voldoen. Niet dat de boot per se rond moest zijn, want zoals we allemaal weten kun je niet vertrouwen op het technisch inzicht van schrijvers, hoewel ik een gunstige uitzondering ben.

Het was ook niet bewezen dat een dergelijk vaartuig alle reine dieren, zoals de tekst voorschreef, onderdak kon bieden. Zo’n boot is een dobberende dierentuin met behoorlijke problemen op het gebied van logistiek en management. Eerst moeten alle dieren worden verzameld en naar de boot worden geleid, daarna moeten de roofdieren worden gescheiden van de prooidieren – anders hou je na veertig dagen op de woelige baren niets over. Ze moeten allemaal te eten krijgen en over de mest en dergelijke wil ik liever zwijgen. 

Zoals dat gaat zijn al deze problemen door iemand uitgezocht, want als iets de menselijke geschiedenis kenmerkt dan is het dat er altijd tijd is voor zinloze exercities. John Woodmorappe, zoals de man heet, berekende dat er pakweg 16.000 beesten in de bijbelse ark konden en dan was er, volgens hem, nog voldoende ruimte over voor de opslag van voedsel en uitloop. Een zucht van verlichting moet door kringen van theologen zijn gegaan.

De ark naar bijbels model is door een Noord-Hollandse aannemer op halve grootte nagebouwd: 30 meter breed, 23 meter hoog en 135 meter lang. En ja, hij vaart. Na veel omzwervingen ligt het schip in Huizen. Hij lijkt niet op de ronde ark uit het allervroegste geschrift, maar op de boot zoals die opdoemt uit de handleiding in het Oude Testament. Geen van die arken – er komt ook nog een vierkant model voor in een tekst tussen die van de bijbel en de alleroudste – is De Ware Ark.

Oude teksten wemelen van de exacte beschrijvingen van vaartuigen, tempels en voorwerpen. Ikea kan er een puntje aan zuigen. Die nauwkeurigheid is verdacht. Over het algemeen geldt: hoe preciezer de beschrijving, hoe verdachter de tekst. In de middeleeuwen en de oudheid overtuigen de opstellers van teksten hun publiek met details, of die nu waar zijn of niet. Zo zijn veldslagen altijd groter dan menselijkerwijs mogelijk, de reizen langer en fantastischer en de wonderen groter.

Wat Noachs ark betreft: op de meest uitgebreide kaart van de bekende wereld, die van cartograaf Cresques uit de veertiende eeuw, staat het wrak afgebeeld in de bergketen waartoe ook Ararat behoort. Je zou er zo heen lopen.
 

Tekst: Marcel Möring
Foto: Depositphoto's