Het Nederlandse bedrijf Black Bear, dat in een fabriek in Nederweert de kleur- en vulstof carbon black terugwint uit versleten autobanden, kan verder uitbreiden dankzij investeringen van in totaal 11 miljoen euro. Met het geld wordt het proces in de fabriek verbeterd én trekt het bedrijf naar het buitenland. De teruggewonnen zwarte stof wordt afgenomen door de producenten van inkten, verven en plastics.

Het bedrijf is naar eigen zeggen het enige in de wereld dat op commerciële schaal carbon black uit gebruikte autobanden haalt. In die banden fungeert het materiaal als vulstof, die het rubber zijn stijfheid geeft.

Normaal gesproken worden oude banden verwerkt in vloerbedekking, vermalen tot korrels voor op sportvelden of – als eindstation – verbrand. Hartstikke zonde, vonden de oprichters van Black Bear, want in die banden zit nog een hoop (zo’n 40 %) carbon black. Een materiaal dat normaal gesproken wordt gemaakt uit aardolie; niet bepaald een milieuvriendelijk proces, waarbij veel CO2 vrijkomt.
 

Vermalen en verhitten

Daarom ontwikkelde Black Bear een eigen proces, waarmee het uit rubberkorrels carbon black maakt. In het kort komt dit hierop neer: oude banden (zie foto rechts) worden vermalen tot korrels, die worden verhit tot een paar honderd graden in een zuurstofarme omgeving. Onder die omstandigheden valt het materiaal uit elkaar. Het rubber vervliegt tot gasvormige componenten en wat overblijft zijn brokjes ruw carbon black. Van het ontstane gas wordt een deel gebruikt om elektriciteit en warmte op te wekken; een ander deel wordt omgezet in een oliemengsel dat kan dienen als grondstof voor de chemische industrie.

‘Die hebben dan nog niet de gewenste kwaliteit’, vertelt CEO Martijn Lopes Cardozo (op de foto bovenaan te zien in de fabriek in Nederweert) van Black Bear desgevraagd. Een door lucht aangedreven maalmachine – waar geen mechanische maling aan te pas komt – jaagt de brokjes uit elkaar, waardoor fijner verdeeld carbon black ontstaat. ‘Met dit proces kunnen wij de verdeling van de deeltjesgroottes zelf sturen. Verschillende klanten vragen om verschillende groottes.’ Het hele proces van rubberkorrel tot carbon black duurt ongeveer twee uur.
 

Verf en inkt

De fabriek in Nederweert, die Black Bear runt samen met bandeninzamelaar Kargro, draait een productie van 5.000 ton carbon black per jaar. Black Bear verkoopt dat aan bedrijven die de pikzwarte stof gebruiken om verf, inkt of plastic zwart te maken. Eind vorig jaar maakte AkzoNobel bijvoorbeeld bekend dat het poedercoatings gaat maken op basis van uit autobanden teruggewonnen carbon black.

Je kunt de gerecyclede zwarte stof ook weer in nieuwe autobanden stoppen en dat levert volgens Lopes Cardozo bijzondere eigenschappen op. ‘Om te beginnen zitten er in dergelijk rubber minder kankerverwekkende stoffen, omdat er weinig resten meer in zitten van aardolie. En banden met ons carbon black erin blijken ook een lagere rolweerstand te hebben.’

De kostprijs van de 'groene' carbon black ligt lager dan van het spul uit aardolie. Maar wellicht het grootste voordeel van het teruggewonnen carbon black is dat er bij de productie geen nieuw CO2 vrijkomt. En daarmee bespaart het bedrijf 5 ton CO2 per gemaakte ton carbon black (pdf-bestand). Een belangrijk pluspunt in een tijd waarin CO2-uitstoot vroeger of later waarschijnlijk belast zal gaan worden.
 

Maximale capaciteit

De vraag naar het duurzame carbon black is inmiddels zo groot geworden dat de fabriek in Nederweert (Limburg) zijn maximale capaciteit heeft bereikt. Ongeveer de helft van de nieuwe investeringen gaat dan ook naar het opvoeren van de productie. ‘We willen stapsgewijs de bottlenecks in de fabriek oplossen’, aldus Lopes Cardozo.

Met de andere helft van de financiële impuls gaat het bedrijf besteden aan internationale uitbreiding. ‘We hebben plannen om nieuwe fabrieken te bouwen die een maatje groter zijn dan de eerste. En niet alleen in Nederland. We gaan nu de organisatie neerzetten die dit proces kan aansturen.’ Een nieuwe fabriek neerzetten kost ongeveer 25 miljoen euro.

Over de bronnen van oud rubber hoeft Black Bear zich geen zorgen te maken. Jaarlijks worden er zo’n 1,5 miljard autobanden afgedankt; om die allemaal te verwerken zouden er 1.500 installaties nodig zijn zoals die in Nederweert.
 

Bandenmaker

Overigens werken ook onderzoekers van de Universiteit Twente aan een soortgelijk proces om carbon black uit rubber te halen, samen met bandenmaker Continental. Zij doen dat met een naar eigen zeggen sneller proces (lees: ‘Grondstof autobanden is terug te winnen met pyrolyse’). De wetenschappers zijn nog wel minder ver met het opschalen van hun proces.

Afbeeldingen Black Bear