De Europese Unie trekt 380 miljoen euro uit voor een proeffabriek voor fotonische chips. Twente en Eindhoven zijn waarschijnlijke locaties voor onderdelen van het productieproces van de chips die werken op lichtsignalen.

Fotonische chips zijn chips die werken met licht in plaats van met elektrische stroompjes. Omdat licht veel sneller beweegt dan elektronen, belooft dit bepaalde voordelen bij het rekenen of het verwerken van data.

Bij telecommunicatie via glasvezels wordt dit type chip al veel langer ingezet, maar op veel andere vlakken moet ‘fotonica’ de belofte nog inlossen. Glasvezels kunnen bijvoorbeeld de vervorming van grote constructies meten; fotonische chips zijn verder onmisbaar in zelfrijdende auto’s, de nieuwste medische apparaten en bij het produceren van voedsel. En heel urgent: chips die werken op licht beloven datacenters een stuk energiezuiniger te maken.

Maar voor het produceren van fotonische chips, ook wel PIC’s genoemd (photonic integrated circuits), bestaan nog geen grote fabrieken. Europa zet nu de eerste concrete stap voor het bouwen van zo’n fabriek.

Een fotonische chip van een van de klanten van SMART Photonics.

Proeffabriek

De Chips Joint Undertaking (Chips JU) heeft geld gereserveerd voor een proeffabriek waar fotonische chips kunnen worden gemaakt. Chips JU is een publiek-private samenwerking van de Europese Unie samen met bedrijven, kennisinstellingen en overheden uit landen van binnen en buiten de EU. De samenwerking is weer onderdeel van de European Chips Act, waarmee Europa onafhankelijker wil worden van de chipproductie in Azië en de Verenigde Staten.

Concreet betekent dit dat er 380 miljoen euro aan publieke investeringen wordt gereserveerd door Europa en de betrokken landen zelf. Hiervan wordt naar verwachting 133 miljoen euro geïnvesteerd in proefproductielijnen binnen Nederland.

Eindhoven en Enschede zijn de verwachte locaties voor twee varianten van een pilot-lijn. In deze steden doen de technische universiteiten al jaren onderzoek naar fotonica. Ook zijn daaruit bedrijven voortgekomen die producten op basis van fotonica ontwikkelen, zoals het Eindhovense SMART Photonics en het Enschedese LioniX International.

Plak silicium met daarop verschillende fotonische chips.

Proeffaciliteiten

De TU Eindhoven en de Universiteit Twente gaan, samen met TNO, de proeffaciliteiten bouwen, meldt het Ministerie van Economische Zaken. De productielijnen moeten volgend jaar al van start gaan. Dan kunnen voor het eerst kleine series van fotonische chips worden geproduceerd, meldt NRC. Tot nu toe kwamen veel nieuwe fotonische chips niet verder dan het laboratorium.

Nederland staat er goed voor op het gebied van fotonica; er is veel kennis over de fotonische chips en over ondersteunende technologieën. Het is nu zaak om op basis van die positie ook in de productie van de chips een leidende rol te gaan spelen. Daarvoor is dit een belangrijke stap.
 

Openingsbeeld: een plak indiumfosfide met daarop meerdere fotonische chips. Foto: SMART Photonics