Foetussen met een open ruggetje hebben er baat bij wanneer de open liggende zenuwen tijdelijk worden bedekt met een siliconen vlies. Een 3D-printende naald moet dat vlies in de baarmoeder aanbrengen. Dit idee won gister de OpenMind-prijs van de Stichting Toegepaste Wetenschappen.

Het klinkt als een ondenkbaar idee: een open ruggetje in de baarmoeder beschermen met een vlies dat met een 3D-printende naald wordt aangebracht. ‘Dat klinkt inderdaad bijzonder, maar is zeker niet ondenkbaar’, zegt prof.dr. Dick Oepkes, hoogleraar Foetale Therapie ven het Leids Universitair Medisch Centrum.

Cartoon van het 3D-printen, www.jongensvandetekening.nl

Bij het open ruggetje, Spina bifida, wordt het ruggenmerg niet overal mooi afgesloten, maar blijft het op een bepaalde plek in de rug open aan het oppervlakte. ‘Rond de achttiende week van de zwangerschap begint het vruchtwater de open liggende zenuwen aan te tasten; het vruchtwater wordt dan wat aggressiever door de afvalstoffen van de foetus.’

Het gevolg van die zenuwafbraak is dat het kind zeer ernstige verlammingen en andere afwijkingen kan oplopen. De open rug komt bij vier tot vijf op de tienduizend geboorten voor. Vaak kiezen de ouders voor afbreking van de zwangerschap wanneer de open rug wordt geconstateerd.

Oepkes: ‘In theorie zouden we de schadelijke werking van het vruchtwater kunnen  afschermen door een vlies aan te brengen, en al brainstormend met collega’s van de TU-Delft en het Erasmus Universitair Medisch Centrum kwamen we op het idee: zou zo’n vlies niet zijn aan te brengen met 3d-printen?’

Verschillende onderdelen van zo’n aanpak zijn al beschikbaar. ‘We maken hier in Leiden nu ook al gaatjes in de vruchtvliezen, dat gaat goed als die niet te groot zijn, een paar millimeter in doorsnede. Er zijn materialen die in een water goed hechten aan de huid. We beschikken over instrumenten met minimale invasieve gevolgen, bijvoorbeeld stuurbare holle naalden die kunnen dienen als printkop. En met echoscopie kunnenwe  heel nauwkeurig de locatie van zo’n naald bepalen. De verschillende technieken zijn er dus al, wij brengen ze voor deze heel bijzondere toepassing samen. Hoe dat precies moet, vereist echter nog veel uitzoekwerk.’

Het idee van het 3d-printen in de baarmoeder was in ieder geval bijzonder genoeg om de OpenMind competitie te winnen, een intiatief van de Stichting Toegepaste Wetenschappen, waarvan gister tijdens het jaarcongres de winnaar bekend werd gemaakt. Oepkes: 'Met de geldprijs van een halve ton kunnen we het idee verder uit gaan werken.’