De voordelen van autonome auto's zullen tegenvallen, voorspelt Carlo van de Weijer. En op het verdwijnen van het fileprobleem hoeven we al helemaal niet te rekenen - eerder het tegenovergestelde.

Zelfrijdende auto’s leiden tot meer files. Ik stel het maar even zo ongenuanceerd omdat in de publieke opinie het voorziene heil van de zelfrijdende auto zijn grenzen niet lijkt te kennen.

Treintje­rijden is geen gevolg van zelf rijden, maar van coöperatief rijden; een fundamenteel andere techniek

In de praktijk zullen de voordelen echter tegenvallen. Geen ongevallen meer door zelfrijdende auto’s? Mwoa. Het zal zeker veel veiliger zijn als wij niet meer aan het stuur zitten, maar dat geldt ook voor niet-zelfrijdende auto’s. Daar zal met meer en betere assistentiesystemen de controle in kritieke situaties in de toekomst ook worden overgenomen, vaak onopgemerkt.

Daarmee zullen alle voertuigen richting de nul ongevallen bewegen. Die nul zullen we nooit echt bereiken, tenzij je het systeem zo voorzichtig inricht dat je nog maar nauwelijks van je plek komt. Dat geldt overigens voor alle vervoerwijzen.

Minder emissies door zelfrijdende auto’s? Nee, dat zit hem vooral in de aandrijving en die ontwikkeling is onafhankelijk van de mate van zelfrijdendheid. Er wordt wel wat minder verbruik voorzien door het treintje-rijden van zelfrijdende voertuigen, wat meteen tot de voorziene verlichting van het fileprobleem zou moeten leiden. Maar treintje­rijden is geen gevolg van zelf rijden, maar van coöperatief rijden en dat is een fundamenteel andere ­techniek. Helaas lijkt het erop dat het zelf rijden er veel eerder zal zijn dan het coöperatief rijden.

Als een auto in een file zelf rijdt, vinden mensen de file veel minder erg

Maar waarom dan méér files door zelfrijdende auto’s? Ik zie drie redenen.

Ten eerste: als een auto in een file zelf rijdt, vinden mensen de file veel minder erg. Ze gaan daardoor minder file-ontwijkend gedrag vertonen, zowel qua route als qua moment van reizen.

Ten tweede: als je andere dingen kunt doen tijdens een groot deel van de rit, kan dat een argument zijn om over te stappen van het ov naar de auto.

Ten derde: zolang een zelfrijdende auto niet over de genoemde coöperatieve technieken beschikt, zal hij eerder méér dan minder afstand nemen van zijn voorganger in vergelijking met wat je nu op de snelweg ziet. Dat leidt tot minder effectief gebruik van de wegcapaciteit.

We zouden zomaar kunnen bewegen naar een lange rij zelf-niet-rijdende auto’s

Dat laatste punt is genoeg reden om vol in te zetten op de ontwikkeling van coöperatieve technieken, iets waarin de Nederlandse kennisinstituten en industrie vooroplopen. Dan neemt, al treintje-rijdend, de wegcapaciteit weer wat toe.

Maar of dat genoeg is om de effecten van de twee eerst­genoemde redenen te compenseren, waag ik te betwijfelen. Als de bestuurders van zelfrijdende auto’s de file niet meer als groot probleem ervaren, zouden we zomaar kunnen bewegen naar een lange rij zelf-niet-rijdende auto’s.

Dr.ir. Carlo van de Weijer is directeur van het strategisch onderzoeksgebied Smart Mobility aan de TU Eindhoven en tevens werkzaam bij TomTom.