Nederland heeft honderden kilometers aan stalen damwanden. Als we die vervangen door energiedam­wanden, dan kunnen we warmte oogsten uit het oppervlaktewater.

Het beste van 2022
Aan het einde van het jaar blikt De Ingenieur traditiegetrouw vast vooruit op het volgende jaar. Welke technologieën breken door? Welke technische oplossingen gaan het verschil maken voor onze samenleving? Wij hebben er elf voor u uitgelicht in het speciale dossier Het beste van 2022.

Aardgas is duur, Groningen wil eindelijk rust en de CO2-uitstoot moet omlaag. Toch wil iedereen ’s winters zijn huis ver­warmen. Dat is, kort samengevat, een van de uit­dagingen van deze tijd. Hoe krijgen we onze huizen warm zonder aardgas te gebruiken?

Door warmte aan het oppervlaktewater te onttrekken, zegt het ingenieursbedrijf Crux Engineering. ‘Als we uit het water dat via de Rijn ons land binnen stroomt zoveel warmte halen dat het een graad afkoelt, levert dat een vermogen op gelijk aan dat van tien kolencentrales’, zegt directeur Jacco Haasnoot. ‘De kunst is alleen om die warmte er daadwerkelijk uit te halen.’

Om dat voor elkaar te krijgen, ontwikkelde het bedrijf de energiedamwand. In Nederland staan honderden kilometers aan stalen damwanden als bescherming langs de oevers van vaarten, sloten en ­rivieren. Als we die kunnen voorzien van een warmtewisselaar, komen we een heel eind, was de gedachte.


Warmtepomp

Het idee ontstond tien jaar geleden bij SPS energie in Duitsland. Crux Engineering werkte het verder uit, samen met de TU Delft, TU Eindhoven, innovatiebedrijf Duurzaam Opgewekt en Nederlandse licentiehouder Gooimeer Energy.

De eerste proeven begonnen vorig jaar in buurtschap De Zweth, vlak bij Delft. Inmiddels zijn er ook energiedamwanden in Leeuwarden en Enkhuizen.

De energiedamwand is aan de oeverzijde voorzien van stalen leidingen en slangen waar een water-glycolmengsel doorheen stroomt. Dat neemt de warmte op uit het water, en geeft het af aan een warmtepomp. De warmte kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor het tapwater of de vloerverwarming. Uiteindelijk komt hiermee 80 procent van de energie die nodig is om een huis te verwarmen uit het water en 20 procent uit het elektriciteitsnet. 


Anderhalve kilowatt per meter

Uit de eerste testgegevens blijkt het vermogen van de damwand bij De Zweth tussen een en anderhalve kilowatt per strekkende meter te zijn. Daarmee is drie tot vier meter damwand voldoende om een moderne eengezinswoning te verwarmen.

In 2022 verwacht Crux Engineering vijf tot tien nieuwe projecten met de energie­damwand op te starten. Vanaf dan zal het steeds sneller gaan, denkt Haasnoot. 
 


Vanuit de energiedamwand gaat de warmte via een warmtepomp naar de woning, waar het gebruikt kan worden voor het tapwater, het douchewater en de vloerverwarming. 
Credits: TKI Urban Energy


Gunstig voor waterkwaliteit

Het grote pluspunt van de energie­damwand is dat er niet hoeft te worden geboord, zoals bij geothermie wel het geval is. Bijkomend voordeel is dat het oppervlakte­water afkoelt en zo de opwarming door de klimaatverandering enigszins wordt getemperd. In de zomer is dat gunstig voor de waterkwaliteit.

Haasnoot: ‘Maar ook in de winter koel je het water extra af als je er warmte aan onttrekt, en dat kan helpen om net wat sneller ijs op de kanalen te krijgen. Zo maken damwanden de kans op een Elfstedentocht weer net een beetje groter.’ 

 

Openingsfoto: Gooimeer BV