Wie in de toekomst plaatsneemt in een autonome auto kan andere dingen gaan doen dan sturen, zoals lezen of een film kijken. Daar worden veel mensen echter misselijk van, omdat ze niet meer hun ogen op de weg hebben. Twee promovendi van de TU Eindhoven onderzochten hoe je de passagiers het beste informatie kunt geven over naderende bochten, zodat de misselijkheid hopelijk wordt vermeden.

Daarbij gaan we er voor het gemak even vanuit dat de volledig autonome auto er uiteindelijk zal komen. Experts zijn het daar nog niet over eens.

Duidelijk is wel dat een volledig autonome auto tal van voordelen zal bieden. Hij maakt minder ongelukken dan door mensen bestuurde auto’s en passagiers kunnen andere dingen gaan doen dan sturen. Een boek lezen, wat stukken voor werk doornemen, of de sociale mediacontacten bijhouden.
 

Wagenziekte

Daar zit echter ook een groot nadeel aan, dat tot nu toe nog nauwelijks wordt belicht rond het thema autonome auto’s: wagenziekte. Veel mensen worden misselijk wanneer ze als passagier in een auto lezen of een film kijken. Hoogstwaarschijnlijk komt dit doordat wat je ogen zien niet overeenkomt met wat je lichaam voelt.

Dat geeft meteen ook een aanknopingspunt voor de oplossing: de theorie is dat passagiers minder snel ziek worden als ze op een subtiele manier informatie krijgen over wat de auto gaat doen. Hoe je ze die informatie het beste kunt geven, daarover ging het promotieonderzoek van Juffrizal Karjanto en Nidzamuddin Yusof aan de faculteit Industrial Design van de TU Eindhoven.
 


 

Rijgedrag van autonome auto

De twee Maleisiërs bouwden een speciale auto – het zogenoemde Mobility Lab (zie het diagram hierboven) – die weliswaar wordt bestuurd door een mens, maar waarvan het rijgedrag dat van een autonome auto nabootst. Dit betekent heel beheerst optrekken en remmen (tenzij een noodstop vereist is natuurlijk) en rustig de bocht omgaan.

Proefpersonen nemen plaats achterin de auto en kijken steeds een uur lang een video of ze lezen een boek. De twee onderzoekers testen op deze mensen verschillende apparaten om informatie te geven over naderende bochten.
 

Trilarmbanden

Een ervan bestaat uit twee rijen van elk 32 blauwe ledlampjes die links en rechts naast een tv-scherm hangen (zie openingsfoto). Nadert een bocht, dan lichten de ledjes groepsgewijs blauw op; hoe dichter bij de bocht, hoe hoger. Zo krijgt de gebruiker op subtiele wijze informatie over het naderende afslaan van de auto.

Bij een andere methode krijgt de proefpersoon speciale trilarmbanden om de linker- en rechterpols, gecombineerd met dunne platen die op de stoel zijn bevestigd, in de rug van de passagier (zie afbeelding rechts). Nadert nu bijvoorbeeld een linkerbocht, dan begint de linkerarmband te trillen. Tegelijk geeft de plaat aan de rechterkant voorzichtig duwtjes tegen de rug van de passagier.
 

Bewustzijn van de omgeving

Het onderzoek staat nog in de kinderschoenen, maar het is al wel duidelijk geworden dat de apparaatjes bijdragen aan een beter bewustzijn van de omgeving (in het Engels: situational awareness). Daarnaast ‘reageren de proefpersonen over het algemeen positief op de trillende hulpmiddelen. Dat zou kunnen betekenen dat die het beste werken om bewustzijn over de omgeving op te bouwen’, mailt Karjanto.

Of de systemen ook echt misselijkheid kunnen voorkomen, moet blijken uit vervolgonderzoek. Uit de eerste proeven met de trilplaten kwam geen positief effect naar voren. Yusof schrijft in zijn proefschrift dat dit kan komen doordat de timing van het trillen niet helemaal goed was. 'De proefpersonen wisten wel de richting van de aankomende bocht, maar ze kregen niet het exacte moment door, of de precieze krachten op hun lichaam.' Daar zit dus nog ruimte voor verbetering.

Yusof en Karjanto verdedigen hun proefschriften op respectievelijk 3 en 4 juli aan de TU Eindhoven. Daarna zetten ze hun onderzoek voort bij hun alma mater in Maleisië, de Universiti Teknikal Malaysia Melaka, waar ze een identieke meetauto gaan bouwen.


Openingsfoto: Met twee rijen blauwe ledlampjes naast een tv-scherm wordt de passagier geïnformeerd over een naderende bocht. Foto's TU Eindhoven