Een bepaalde termietensoort blijkt heel goed te zijn in het afbreken van lignine, het harde bestanddeel uit houtachtige gewassen. Het enzym dat ze gebruiken biedt uitkomst voor nuttig gebruik van biomassa.

Een termiet kan hout verpulveren tot minieme stofdeeltjes, dankzij een geheim wapen in zijn maag dat lignine afbreekt. Lignine, de houtstof die planten stevigheid biedt, is het struikelblok bij verwerking van biomassa tot biobrandstof of papier.


Onbekend proces

In het lab van de universiteit van Wisconsin te Madison werd het verteringsproces gevolgd van populierenhout door een termietensoort van de familie Macrotermitinae. ‘De snelheid en efficiëntie waarop deze termiet het lignine polymeer afbreekt is opmerkelijk’, zegt biochemicus  John Ralph, die zijn experiment publiceerde in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences.  ‘Na 3,5 uur verlaat het hout de termiet als faeces waarin nauwelijks nog lignine zit. Dit impliceert dat de maag de sleutel bevat tot een tot nu toe volledig onbekend proces om lignine af te breken.’


Symbiose met witrotschimmel

Het afbraakproces buiten het beestje gaat vervolgens nog verder door de witrotschimmel Termitomyces die tegelijk met de feces wordt uitgepoept door de termiet. De schimmels maken van het geheel een sponsachtige substantie, dat vrijwel geheel uit suikers bestaat, en door de termieten wordt opgeslagen in een beschermde kamer. Na 45 dagen dient het goedje als voedsel voor de immer ijverige werkers.

‘Het is een symbiotisch systeem, maar wat er precies in de maag gebeurt weten we nog niet’, zegt de lignine-expert. ‘Verder onderzoek moet uitwijzen welk enzym of bacterieel systeem bij het verteren van lignine actief is. Als we dat superenzym kunnen namaken buiten de termiet dan kan dat een enorme verbetering opleveren voor het bewerken van plantaardig materiaal tot bijvoorbeeld biobrandstoffen.’(Peter de Jaeger)

Openingsfoto: het lignine is omgevormd tot een sponsachtige substantie, die de termieten zelf weer opeten.