De Universiteit Twente heeft een manier gevonden voor het razendsnel koelen van biopten, stukjes weefsel die voor onderzoek uit het lichaam worden genomen. Zo blijft het biopt beter bewaard en is de kans op bederf kleiner.

De onderzoekers gebruiken een systeem met een blok koper dat ijskoud wordt gemaakt met een zogeheten cryocooler. Helium geleidt de koude van het koper naar een aluminium buisje waar een chirurg het biopt in stopt.
 

Stikstof werkt slecht

Op dit moment gebruiken medici vaak vloeibaar stikstof om biopten te koelen. Dit heeft echter een hoop nadelen: het vloeibare, dampende stikstof mag niet ín de operatiekamer worden gebruikt, waardoor een laborant buiten klaar moet staan met een stikstoftank. De tijd tussen het nemen van het biopt en de koeling kan net het verschil zijn tussen een geschikt monster voor onderzoek of een onbruikbaar stukje weefsel.

Schematische weergave van het koelsysteem.

 

Een zuchtje helium

Daarnaast komt er bij koeling met vloeibaar stikstof een isolerend laagje rond het te koelen monster. 'Daardoor gaat koeling langzamer dan je zou willen; het laagje houdt de koude tegen', vertelt Michiel van Limbeek, één van de onderzoekers achter het nieuwe koelapparaat. 'Terwijl je het biopt zo snel mogelijk wilt koelen.' De oplossing voor dit probleem: niet koelen met vloeistof, maar met vast materiaal. Het blok koper in de koeler van de Universiteit Twente is -190 °C. Maar dat alleen is niet genoeg. 'Als je dat koper via de lucht zou laten koelen, gaat het niet snel. Daarom bouwden we een heliumtankje in het systeem.' Er stroomt een constant zuchtje helium langs het aluminium buisje met het biopt. Het helium neemt razendsnel de kou van het koper over en geeft het weer af aan het biopt.

 

Met het nieuwe apparaat wordt koelen een stuk makkelijker.

Met deze techniek wisten de onderzoekers sneller bij de gewenste temperatuur te komen om een biopt te conserveren. Maar misschien nog wel belangrijker: het apparaat heeft niet de problemen van een stikstoftank. Het werkt op elektriciteit, stoot geen schadelijke gassen uit en is simpel te bedienen. Er zijn geen handschoenen of tangen nodig om het buisje onder te dompelen, zoals bij stikstof.

 

Nog niet in OK

Het VUmc in Amsterdam test het handzame systeem op dit moment in de polikliniek. Nog niet in de operatiekamer, omdat daar strenge regels gelden voor nieuwe technologie. Als de proeven goed gaan, hopen de onderzoekers binnenkort te kunnen testen in een operatiekamer.

Beeld: Universiteit Twente