Bij de Magnum-centrale van energiebedrijf Nuon komt een proef met de battolyser, een apparaat dat zowel stroom kan opslaan als waterstof produceren. Met een capaciteit van 60 kWh gaat het om een demonstratieproject.

Read this article in English

Het bijzondere van de battolyser is dat hij twee functies combineert: opslag van elektriciteit en het maken van waterstof middels elektrolyse. Fokko Mulder, hoogleraar aan de TU Delft, ontwikkelde het apparaat om een dilemma in de duurzame elektriciteitsvoorziening te slechten. ‘In de discussie over de opslag van duurzame energie gaat de ene keer de voorkeur uit naar batterijen, de andere keer naar de omzetting in waterstofgas. Elk op zich is het net niet’, vertelde hij eind 2016 in De Ingenieur toen hij de eerste battolyser werkend had gekregen. ‘Je hebt namelijk heel veel batterij nodig om alle piekstroom op te slaan. En bij de productie van waterstof is het probleem dat de installatie alleen rendeert tijdens die piekstroom, wat over een jaar genomen weer te weinig is om de installatie terug te verdienen. Verder is batterijopslag vooral voor de korte termijn, en waterstof veel meer voor seizoensfluctuaties.’


Opschaling

De oplossing is de combinatie van beide in één apparaat: de battolyser dient als batterij en als die vol is schakelt het apparaat vanzelf over op de productie van waterstofgas.

Bij de Magnumcentrale komt nu een eerste demonstratieproject van 60 kWh. Het is mogelijk gemaakt door een subsidie uit het Waddenfonds van 480.000 euro. Daarnaast dragen Nuon en kunstmestfabrikant Yara bij aan de ontwikkeling van het apparaat. Eerder vormden de TU Delft en Proton Ventures, een bedrijf dat is gespecialiseerd in energie-opslag, een samenwerkingsverband.

De battalyser komt begin volgend jaar in bedrijf en zal vervolgens uitgebreide tests ondergaan. Zijn de resultaten goed, dan volgt verdere opschaling naar 1 of 10 MWh.


Meer dan een eeuw

De elektroden van de batterij bestaan uit ijzer en nikkel met een kaliumhydroxideoplossing als elektrolyt. Mulder: ‘Nikkel-ijzer­batterijen bestaan al meer dan een eeuw. Ze zijn heel robuust, maar hebben de strijd vroeger verloren met loodaccu’s.’

Daarbij speelde mee dat de batterij waterstof produceert; indertijd was dat ongewenst verlies. ‘Die eigenschap benutten wij nu juist volop.’ Tijdens het opladen ontstaat gereduceerd ijzer en nikkeloxide-hydroxide. Dat zijn twee materialen die in de elektrolysewereld bekend staan als geschikte katalysatoren voor de productie van waterstof.


Hoge efficiëntie

Om duurzaam opgewekte stroom te benutten heeft de battolyser volgens Mulder een duidelijk voordeel. ‘De batterijfunctie is voor het snel terugleveren van stroom het meest efficiënt. Vervolgens kiest de batterij de minder efficiëntie optie: omzetting van stroom in waterstofgas door elektrolyse.’ Dat kan dan worden opgeslagen om er weer elektriciteit mee te maken, of om die te gebruiken als transportbrandstof en voor industriële processen. Die elektrolyse gebeurt overigens met een efficiëntie tot 90 %. ‘Dat is relatief hoog’, aldus Mulder.

Illustratie: Joost van Lierop.