Waterzuiveringsinstallaties moeten investeren in actieve kool, ozon of UV-licht met peroxide om medicijnresten uit het rioolwater te halen. Dat bleek op de Kennisdag Geneesmiddelen die Wageningen UR, Stowa en het Wageningse consultancy bureau LEAF organiseerde op 16 februari.

Door de vergrijzing en het toegenomen medicijnengebruik belanden er steeds meer medicijnenresten in het rioolwater. De meeste komen van huishoudens: we plassen de medicijnen uit, of gooien de drankjes door de gootsteen. Zuiveringsinstallaties halen nu maar zo’n 60 % van de medicijnen uit het rioolwater. De bacteriën in het actieve slib breken namelijk niet alle stoffen af. Met als gevolg dat steeds vaker de normen in het oppervlaktewater worden overschreden. Dat is slecht voor het milieu, en het vergroot de kans op antibioticaresistentie onder bacteriën.


Actieve kool

Er moeten dus nieuwe zuiveringstechnieken komen, bleek op de Wageningse Kennisdag. ‘Een combinatie van actief slib en behandeling met ozon is erg effectief’, stelde Arnoud de Wilt van Wageningen UR, die dit had onderzocht voor negen medicijnen waaronder de veel gebruikte pijnstillers Diclofenac en Naproxen. Ozon is een sterk oxiderend gas dat, gemengd met het afvalwater, medicijnen en andere microverontreinigingen afbreekt via oxidatie. Een andere methode is filtratie met actieve kool. Dit wordt nu binnen het EU-programma PACAS onderzocht in de Rioolwaterzuiveringsinstallatie in Papendrecht. In actieve kool zitten hele kleine poriën waaraan de medicijnen gaan vastzitten. Eenmaal gebonden, wordt de poederkool verwijderd en verbrand. Zwitserland is nu het eerste Europese land waar waterzuiveringsinstallaties grootschalig gaan investeren in ozon en actieve kool om microverontreinigingen uit het rioolwater te halen.

Oxidatie met UV-licht en peroxide (UV/H2O2) werkt ook, vertelde Roberta Hofman-Caris van KWR-Watercycle Research Institute. De installatie moet hiervoor wel het rioolwater voorbehandelen met ionisatie om de humus eruit te halen. Want die grote organische deeltjes verstoren het oxidatieproces. De effectiviteit van deze gecombineerde technieken bleek in een proef bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Panheel in Limburg: de medicijnresten werden er grotendeels mee afgebroken. ‘Het is een veelbelovend alternatief voor filtratie met actieve kool of ozon, methoden die in het buitenland in opmars zijn’, aldus de onderzoeker.


Voor een paar tientjes

Daarnaast valt veel te winnen met beter gebruik van actief slib. Opvallend waren namelijk de verschillen in negen waterzuiveringsinstallaties in Noord-Nederland, onderzocht door de Vereniging Participanten Waterketen Noord Nederland (VPWNN). Van Diclofenac bijvoorbeeld werd in Assen minder dan tien procent afgebroken, terwijl dat in Giesen ruim veertig procent was. Volgens de VPWNN is echter nog niet duidelijk hoe je de juiste micro-organismen stimuleert om medicijnen af te breken.

De extra kosten van actieve kool, ozonisatie of ionisatie met UV/peroxidatie zijn vooralsnog geschat op zo’n 20 tot 30 cent per kuub afvalwater. Joan Meijerink van het Waterschap Zuiderzeeland had daar nog wel twijfels bij. ‘Voor de burgers betekent dat jaarlijks een paar tientjes meer waterschapsbelasting.’ Maar de waterzuiveraars op de bijeenkomst zouden dat er wel voor hebben. Nico Elzinga van waterzuiveringsbedrijf Desah: ‘Daarvoor hebben we dan wel zuiver oppervlaktewater.’ (Marianne Heselmans)

De video hieronder gaat over de pilot in Panheel die medicijnen verwijdert met UV-licht en peroxide.

Openingsfoto: Algemene Waterschaps Partij.