Koffiecupje gebruikt voor snelle coronatest

Onderzoekers van Wageningen University ontwikkelden een simpele en goedkope zelftest voor het SARS-CoV-2 coronavirus, in een alledaags koffiecupje, CoronaEspresso genaamd. Bijzonder is dat ze de LAMP-test (een soort PCR-test) gebruiken, die nauwkeuriger is dan de huidige sneltests maar waar normaal gesproken ingewikkelde labapparatuur voor nodig is.

De nieuwe test is ontwikkeld door chemicus Vittorio Saggiomo, tijdens de periode dat hij afgelopen jaar thuis zat tijdens de lockdown. ‘Decentraal testen (lees ook: 'Waar blijft de sneltest?') is volgens mij de oplossing voor de pandemie. Maar dan moeten thuistests wel betrouwbaar zijn. Daarom wilde ik een zogeheten LAMP-test gebruiken. Die is net zo nauwkeurig als de bekende PCR-test die in teststraten wordt afgenomen, maar veel sneller, goedkoper en eenvoudiger. Je hebt er geen laboratorium voor nodig. Alleen bestond hiervoor nog geen goedkope, makkelijk te gebruiken kit.’

Half uur

Het belangrijkste bij een LAMP-test is dat het testbuisje waar monster en testvloeistoffen in gaan ongeveer een half uur bij een constante temperatuur van 65 graden Celsius moet staan. Maar hoe zorg je daarvoor als je geen labapparatuur voorhanden hebt? Universitair docent Saggiomo nam hiervoor een koffiecupje, haalde de koffie eruit en vulde het met paraffine (het hoofdbestanddeel van kaarsvet).

Met een 3D-printer maakte hij een dekseltje op maat, met vier gaten waarin kleine plastic testbuisjes passen, zogeheten eppendorfjes. In die buisjes gaan de testvloeistof en het monster. Bij kamertemperatuur is de paraffine is nog hard maar het smelt bij exact 65 graden Celsius. Zolang het nog aan het smelten is – en dat duurt een half uur – blijft de temperatuur in het cupje constant.

Pannetje water

De CoronaEspresso-testkit is nog in het ontwikkelstadium, maar in grote lijnen werkt hij zo: voor gebruik breng je een pan met een liter water aan de kook. Dan neem je een monster af op dezelfde manier als bij de sneltests en brengt dat in een van de de eppendorf-buisjes waar al testvloeistof in zit. Hiervan kun je er dus vier tegelijk doen.

Het cupje met de eppendorfjes laat je dan dertig minuten drijven in de pan heet water. Er zit een schuimplastic ‘zwemband’ om het cupje zodat het blijft drijven. Na een halfuur is de test klaar: slaat de vloeistof geel uit, dan betekent dat ‘positief’, en rood betekent ‘negatief’.

Betrouwbaarheid

Samen met microbiologen van TNO in Zeist onderzocht Saggiomo de betrouwbaarheid van zijn testkit met zes werkelijke monsters; drie van mensen die positief waren getest en drie negatief. In alle gevallen gaf de CoronaEspresso-testkit dezelfde uitslag als de PCR-test. Dit ziet er goed uit, maar zes monsters is nog een laag aantal om stevige uitspraken over de betrouwbaarheid van de testkit te kunnen doen. Dat is dan ook onderwerp van vervolgonderzoek.

Ook stuurde Saggiomo honderden cupjes rond naar collega-onderzoekers om de kit in de praktijk te testen. ‘Bij hen werkte de test ook goed en ze konden hem makkelijk gebruiken. Maar het zijn dan ook onderzoekers die gewend zijn tests te doen’, zegt Saggiomo.

De details van de nieuwe testkit staan beschreven in een artikel op de preprintserver ChemRxiv, wat betekent dat dit artikel nog niet door vakgenoten is beoordeeld.

Goedkoop en recyclebaar

De volgende stap voor de onderzoekers is om de praktische zaken beter uit te werken, zoals de monstername. Die kan gebeuren met een wattenstaafje in de neusholte of met het afnemen van speeksel. ‘Er moet ook nog een voorbereidingsstap gebeuren, de zogeheten lysis, voordat het monster in het testbuisje kan. Dat zijn we nu met TNO aan het ontwikkelen,’ zegt Saggiomo.

Volgens Saggiomo is de CoronaEspresso-test goedkoper dan bestaande sneltestkits. ‘Onze testkit kost minder dan 20 cent, de vloeistoffen zo'n 2 euro per test,’ aldus de onderzoeker. Het cupje met paraffine kan meerdere keren worden gebruikt. ‘Dat vind ik belangrijk, want als we straks uit deze pandemie zijn, blijven we zitten met een enorme berg afval. Daar wil ik niet aan bijdragen.’

Als ze niet meer voldoen zijn de cupjes te recyclen en de paraffine kan verwerkt worden in kaarsen. Saggiomo denkt dat de CoronaEspresso niet alleen voor thuisgebruik geschikt is maar ook voor gebruik op afgelegen plekken en bijvoorbeeld in ‘lagere-inkomenslanden’.