'Ik ben vaak de partypooper'

Acht lastige vragen aan presentator en schrijver Harm Edens. In januari verscheen zijn boek De belangrijkste vragen van je leven.

Wat is het laatste dat u heeft gerepareerd?

'De fitting van een lamp, met lijm. Maar ik haalde meer voldoening uit een CD-speler waarin het knopje steeds verdween. Die heb ik opengemaakt. Wat een openbaring, zo’n apparaat is supersimpel! Het knopje werd met plastic palletjes en een veertje op zijn plek gehouden, dat konden ze in de middeleeuwen al. Repareren was een kwestie van het veertje aandraaien. Tegenwoordig hebben we recht op reparatie, alleen weet niemand meer hoe dat moet.’

Voor welk probleem zouden ze eindelijk eens iets slims moeten verzinnen?

‘Iets tegen kortzichtigheid en hebberigheid lijkt me Nobelprijswaardig. Dankzij de grote graaiers raken grondstoffen nog sneller op en verandert evenwicht in chaos. Ook een soort algemeen gezond verstand is een broodnodige uitvinding.’

Waarvan denkt u: ik wou dat ík dat had uitgevonden?

‘Het slingeruurwerk vind ik fascinerend, mijn huis staat vol oude klokken. Maar om niet als een oude mottenbal over te komen, ga ik voor de Waterboxx. Die is bedacht door de Nederlander Pieter Hoff, om bomen te planten in onherbergzame gebieden. Wegens permanente onderbewatering gaan die bomen heel diep wortelen. Er is wereldwijd 2,5 miljard hectare grond geschikt voor bebossing. Dat helpt om de planeet te koelen en extra tijd te kopen voor de energietransitie.’

Welke technologische ontwikkeling baart u zorgen?

‘Techniek draagt soms de boodschap in zich: u hoeft niet te veranderen, wij doen dat voor u. Dát baart me zorgen, want techniek alleen gaat ons niet redden.’

Welk non-fictieboek ligt op uw nachtkastje?

‘Dark matter, van James Kinross. En daarvoor De vloek van de nootmuskaat, van Amitav Ghosh. Dat begint met hoe J.P. Coen de Banda-eilanden bloedig ontvolkte voor een handelsmonopolie op nootmuskaat en eindigt bij de huidige oorlogsindustrie. Afschuwelijk. Ook ligt er altijd poëzie. Je móét gedichten lezen, zelfs al snap je er geen hol van.’

Wat zijn de favoriete apps op uw telefoon?

‘Weeronline en buienradar, al zitten ze er soms verbazingwekkend ver naast. Dan sta je met een dure cameraploeg in een veengebied waar een zeldzaam plantje woont en komt er tóch een enorme bui waardoor filmen niet lukt. En nieuws-apps, ik heb vaak veel en snel nieuws nodig.’

Gen Z: verwende sneeuwvlokjes of energieke idealisten?

‘Ik ken Gen Z-jongeren met “rijk worden” als levensdoel. Vreselijk. Maar ik was onder de indruk van de zestien jonge denkers die ik interviewde voor mijn boek. Die durven groot te denken, bijvoorbeeld over een vollédige verandering van het wereldwijde financiële- of landbouwsysteem. “En daarom beginnen we nu hiermee, Harm.” Fantastisch.’

Waaruit haalt u hoop voor de toekomst?

‘Als we alle benodigde maatregelen tegen CO₂-uitstoot en grondstofgebruik snel nemen en de planeet koelen om tijd te kopen, kan de energietransitie nog slagen. Maar we hebben de afgelopen zes jaar meer grondstoffen gebruikt dan in de hele twintigste eeuw. We moeten er meer over praten. Ik ben vaak de partypooper. Maar mijn boek blijkt gesprekken op gang te brengen tussen ouders en hun kinderen. Eindelijk!’

Openingsbeeld: Roland J. Reinders