Aan de lopende band presenteren bedrijven en organisaties initiatieven die het milieu moeten sparen. In deze rubriek zoekt De Ingenieur uit of die maatregelen echt zoden aan de dijk zetten. Deze keer: de introductie van de Fairphone 3. Hoe duurzaam is deze smartphone?

Wat als een droom klonk, werd in 2013 werkelijkheid: het Nederlandse bedrijf Fairphone introduceerde een van fair trade-materialen gemaakte smartphone die makkelijk is te repareren. De ideeën achter de ‘eerlijke’ telefoon gaan dwars tegen de bestaande gedachten over smartphones in. Bij de Fairphone is het niet de bedoeling elke twee jaar een nieuwe uit te zoeken, maar juist om de oude te repareren, onderdelen te vervangen of zelfs te upgraden, zodat de elektronica het veel langer volhoudt. De in de Fairphone gebruikte materialen hebben een traceerbare oorsprong. Arbeiders krijgen een fatsoenlijk loon voor hun arbeid. En er worden geen metalen uit conflictgebieden gebruikt.

Eind augustus lanceerde Fairphone zijn nieuwste toestel: de Fairphone 3, waarbij het gebruik van eerlijke materialen en de repareerbaarheid de belangrijkste aandachtspunten zijn. Beide punten vragen een hoop werk van de makers.
 

Metalen

Neem de materialen: alle chips in een hightech telefoon bevatten kleine hoeveelheden van allerlei verschillende metalen, zoals goud, kobalt en het zeldzame aardmetaal neodynium. Fairphone zocht uit waar al die materialen vandaan komen. Het moest bijvoorbeeld vragen of de producent van de printplaat zijn goud van een andere plek wilde halen. Een grote stap, als je bedenkt dat Fairphone slechts 125.000 exemplaren van de Fairphone 2 verkocht. Maar intussen komt het goud op de printplaat wel van een mijn met het Fairtrade-keurmerk.

Fairphone heeft acht metalen uitgekozen die eind dit jaar voor 40 % van duurzame bronnen moeten komen. Zo’n bescheiden ambitie laat zien hoe gecompliceerd de missie van het bedrijf is.


Meest repareerbare telefoon

Qua repareerbaarheid maakt Fairphone met het nieuwste model grotere stappen. Website iFixit riep de Fairphone 3 uit tot ’s werelds meest repareerbare telefoon. Het modulaire ontwerp, waarbij de verschillende onderdelen afzonderlijk uit de telefoon te halen zijn dus individueel vervangbaar of repareerbaar zijn, draagt daar aan bij. Ook zit er maar één soort schroefje in het hele apparaat. Bij aankoop krijgt de consument daarvoor een schroevendraaier. De buitenkant is niet verlijmd, zodat het toestel eenvoudig te openen is. Online is informatie te vinden over reserveonderdelen. Ook zijn er gidsen voor reparatie beschikbaar.

Repareerbaarheid is nodig, want Fairphone hoopt dat je vijf jaar doet met een telefoon. Dat is lang: veel telefoonaanbieders laten je na twee jaar al een nieuw toestel kiezen. In vijf jaar komen soms wel vier nieuwe toestellen van één aanbieder op de markt. Dat dat slecht is voor het milieu én verspilling in de hand werkt, moge duidelijk zijn.
 

Hogere CO2-impact

Opvallend genoeg maakt die repareerbaarheid de Fairphone bij de productie minder duurzaam. Doordat camera, speaker en microfoon allemaal losse modules zijn, is er meer grondstof nodig om de telefoon te maken. In de Life Cycle Analysis van de Fairphone 2 – die analyse van de 3 laat nog op zich wachten – bleek dat de omgerekende CO2-impact van de telefoon daardoor 4 tot 12 % hoger uitviel dan die van een theoretische, niet-repareerbare Fairphone.

Die extra impact wordt echter ruimschoots goedgemaakt doordat de telefoon langer meegaat. Als de vijf jaar wordt gehaald met een gemiddeld aantal reparaties, daalt de klimaatimpact met 28 %. Dat laat zien dat repareerbaarheid belangrijker is dan een (iets) groter grondstofgebruik.
 

Inspiratie voor grote telefoonbouwers

Voor prof.dr. Ruud Balkenende, hoogleraar Circulair Productdesign aan de TU Delft, heeft Fairphone een voorbeeldfunctie. ‘Fairphone laat zien dat je een werkend product kunt maken dat veel langer meegaat dan andere telefoons.’ Dat betekent niet dat de Fairphone perfect is', benadrukt Balkenende. ‘De Fairphone gebruikt geen lijm of andere slimme afsluiting. Dat maakt het toestel niet bijster waterdicht. Maar het ontwerp kan als inspiratie dienen voor de grotere telefoonbouwers.’


MEER LEZEN OVER DE FAIRPHONE 3?

Het volledige verhaal over de duurzame smartphone vind je in het oktobernummer van De Ingenieur. Koop de digitale versie voor € 7,50, of neem - met een flinke korting van 25 % - een digitaal jaarabonnement van twaalf nummers voor € 69,-.


Foto’s Fairphone