Sinds gisteren draait in de bioscopen de verfilming van het boek The Circle van Dave Eggers. De film doet een poging om te waarschuwen voor de gevaren van sociale media en een surveillance-maatschappij, maar haalt op geen enkele manier het niveau van het gelijknamige boek.

Smaken verschillen, maar velen zijn het erover eens dat je het boek The Circle (verschenen in 2013, lees onze recensie: 'Privacypamflet in romanvorm') van de Amerikaanse auteur Dave Eggers inmiddels een klassieker mag noemen. Het mag met enige overdrijving misschien wel in één adem worden genoemd met 1984 van George Orwell en Brave New World van Aldous Huxley.

Want net als in die boeken beschrijft Eggers in zijn roman het leven in de maatschappij van de toekomst – in Eggers’ geval niet eens in de verre toekomst – waar technologie leidt tot nare, ondemocratische toestanden. The Circle gaat over een snel groeiend, über-hip bedrijf aan de baai van San Francisco, dat groot is geworden met een online platform.
 

Facebook, Apple en Google

Er is maar weinig fantasie voor nodig om in het bedrijf The Circle een mengeling te herkennen van Facebook, Apple en Google. In de film zien we in een van de eerste scènes een breed shot van de gebouwen van het bedrijf, die – verrassend – in een grote cirkel liggen, met afmetingen die doen denken aan het Pentagon. We zoomen in en zien op de groene en glooiende campus honderden blije, jonge mensen lopen, praten of achter een laptop zitten.

Centraal in boek en film staat Mae Holland, een knappe jonge vrouw met een goed stel hersens, in de film gespeeld door Emma Watson. Na haar studie kunstgeschiedenis verdient Mae haar eerste salaris op de doodsaaie helpdesk van een nutsbedrijf. Ze is dan ook in de zevende hemel als een goede vriendin haar een sollicitatiegesprek bezorgt bij The Circle, het geweldig betalende bedrijf met ongeëvenaarde secundaire arbeidsvoorwaarden: je werkt er op de nieuwste computers en iedereen zit op zitzakken en skippyballen. Ook geeft het bedrijf er de wildste feesten op de campus en betaalt het bedrijf de torenhoge ziektekosten voor Mae's vader, die MS heeft.
 

Transparant

Dat klinkt allemaal te mooi om waar te zijn en dat is het ook. Mae’s ster rijst snel in het bedrijf. Ze geniet met volle teugen van alle aandacht, vooral wanneer ze als eerste persoon ter wereld ‘volledig transparant gaat’. Onder goedkeuring van de grote baas Eamon Bailey (Tom Hanks op de automatische piloot) en honderden wildenthousiaste Circle-medewerkers plakt ze een cameraatje op haar blouse dat 24/7 alles vastlegt wat ze doet. Op het toppunt van dit experiment kijken er wereldwijd twee miljard mensen mee met Mae, via het gigantische online platform dat The Circle dan is geworden.
 

Te dominant

De kijker had al langer een ongemakkelijk gevoel bij Mae's daden, maar ook voor haarzelf wordt het op een bepaald moment steeds duidelijker dat het niet in de haak is wat The Circle doet. Het bedrijf wordt veel te dominant met zijn gegevens over zo’n beetje iedereen. Daarnaast begint het bedrijf de grenzen te verschuiven van wat we normaal vinden rond privacy en keuzevrijheid. Het bedrijf bepleit een ongezonde hang naar openheid en het delen van persoonlijke gegevens, en verwijt mensen die af en toe off the grid willen zijn dat ze kennis stelen van anderen.
 

Boek vs film

Lijkt het in het begin van de film nog alsof die het boek heel precies volgt, in de tweede helft realiseer je je als kijker dat de verhaallijn uit het boek is losgelaten. Het meest extreem blijkt dat uit de romance die Mae in het boek heeft met een mysterieuze buitenstaander die ze op haar eerste feestje ontmoet. Het blijkt te gaan om Ty Lefitt, de bedenker van het systeem TruYou, onderdeel van The Circle, dat anonimiteit online volledig opheft. Anders gezegd is van iedereen altijd de echte identiteit bekend. Ze wordt verliefd op deze briljante jongen en gaat al in de eerste bladzijden van het boek met hem naar bed.
 

Chemie

Niets van dat alles in de film. De twee tonen wel interesse in elkaar, maar de chemie blijft hangen aan de oppervlakte. Maar het echt zwakke punt van de film: Ty speelt in het boek een centrale rol, door Mae gaandeweg aan het twijfelen te brengen over de goede intenties van het bedrijf. Dat doet hij door stukje bij beetje steeds meer te onthullen over de duistere achtergronden van de oprichters van het bedrijf.

Deze centrale spanningsboog uit het boek is in de film helemaal niet meer terug te vinden en dat wreekt zich. In de bioscoop leek het er even op dat het echt spannend zou worden, maar toen was de film ineens klaar. En dus verliet uw redacteur de bioscoop met hetzelfde gevoel dat hij heeft na het eten van een snelle Big Mac: ik had hier zo’n zin in, maar naderhand zeurt rond de maagstreek een pijntje en heb ik nog steeds trek. En ja, in deze metafoor is het boek een maaltijd in een sterrenrestaurant.
 

Conclusie

Kortom, alleen voor wie het boek niet heeft gelezen, is de film wellicht aardig. Maar houd je van lezen: koop/leen/download het boek. Krijg je geen spijt van.


Bekijk de trailer van de film:


Openingsbeeld: Mae Holland op haar werkplek bij The Circle.