Installaties die duurzame stroom opwekken, leggen een flink beslag op het landgebruik. Dat kan echter wel omlaag, tegen redelijke kosten, zo betoogt een Duitse onderzoeker die er uitgebreid aan rekende. In plannen worden windturbines op land het beste vervangen door wind-op-zee en grote zonneparken.

Een kolencentrale is zo gek nog niet. Tenminste, vanuit het oogpunt van landgebruik, want hij wekt op een relatief klein stukje land enorm veel elektriciteit op. Waar zo’n centrale bijvoorbeeld 1560 megawatt (Eemshavencentrale, de grootste van het land) aan elektriciteit produceert op een terrein van een paar honderd meter lang, heb je voor de vergelijkbare hoeveelheid stroom een zonnepark nodig van 5 bij 5 kilometer; of een nog groter windpark.

Maar kolenstroom is natuurlijk vies en we willen er vanaf. Onze stroomvoorziening moet vergroenen en daar moeten windturbines en zonneparken voor gaan zorgen.

Maar die nemen dus veel meer ruimte in dan bestaande kolen- en gascentrales. Wat precies het effect is van de verduurzaming van de stroomvoorziening in Europa op het ruimtegebruik, daar heeft onderzoeker Tim Tröndle van het Institute for Advanced Sustainability Studies in het Duitse Potsdam nu aan gerekend. Hij publiceerde zijn resultaten eind vorige week in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS ONE (gratis).
 

Goedkoopste optie

Tröndle begint met het vaststellen van de goedkoopste optie voor de volledige verduurzaming van de elektriciteitsproductie in Europa: dat is een combinatie van windparken op land en zonneparken. Deze oplossing heeft echter als nadeel dat hiervoor 97.000 vierkante kilometer nodig is, becijferde Tröndle, ofwel zo’n 2 procent van het Europese landoppervlak, een gebied grofweg ter grootte van Portugal. Die groene stroom komt dus met een flink nadeel: we moeten er land aan opofferen.

Voor het verminderen van dat landgebruik zijn er verschillende opties: windparken op zee, extra grote zonneparken bouwen en zonnepanelen op de daken van huizen en bedrijven plaatsen. Elk van deze opties kan in potentie het landgebruik van ‘100 % duurzame stroom’ in Europa verlagen naar 48.000 vierkante kilometer of minder, zegt de Duitse onderzoeker.
 

Stroom duurder

Dat levert echter hogere kosten op; hoeveel precies komt naar voren uit de berekeningen van Tröndle. Zou je de elektriciteitsbehoefte van Europa dekken met wind op zee, dan wordt stroom ongeveer 5 procent duurder. Zou je dat doen met grote zonneparken dan kunnen de extra kosten voor stroom oplopen tot 9 procent; voor zonnepanelen op daken tot wel 17 procent. ‘We moeten als maatschappij besluiten hoeveel open land ons waard is’, zegt Tröndle in een persbericht.
 

Geen spijt

Hoewel in het onderzoek van Tröndle veel aannames en onzekerheden zitten, zijn enkele conclusies robuust, schrijft hij in zijn artikel. Ten eerste vergt wind op land altijd de meeste ruimte, dus als je daarvan een deel vervangt door een andere technologie, krijg je daar geen spijt van qua landgebruik.

Ten tweede is offshore wind altijd de goedkoopste optie voor het opwekken van duurzame elektriciteit, gevolgd door zonneparken en PV-panelen op daken. Ten slotte zijn de meerkosten die het verkleinen van het landgebruik in Europa voor duurzame stroomopwekking met zich meebrengen, te overzien, namelijk hooguit 20 procent.
 

Vergelijken

Tröndle geeft toe dat je verschillende vormen van elektriciteitsopwekking niet een-op-een met elkaar kunt vergelijken. Zo is een zonnepark niet voor andere doeleinden te gebruiken, maar kun je rond windturbines prima akkerbouw bedrijven. ‘De twee technologieën concurreren dus op een andere manier met andere vormen van grondgebruik’, schijft hij.
 

Kernenergie

Opvallend is dat Tröndle in zijn artikel met geen woord rept over kernenergie. Want ook een kerncentrale maakt, net als een kolencentrale, enorm veel stroom op een relatief klein landoppervlak. En dat doet hij ook nog eens veel schoner dan met kolenstroom; een kerncentrale stoot geen CO2 uit. Nadeel blijft dat het nucleaire proces wel radioactief afval oplevert, waar je tot in lengte van dagen wat mee moet. Ook zijn veel van de huidige kerncentrales te duur, waardoor nieuwe projecten niet van de grond komen.


Openingsfoto Detail van een zonnepark. Foto depositphotos.com.