Voor chirurgen (in opleiding) is er nu een oefensysteem gebaseerd op virtual reality (VR), waarbij het snijden in verschillende weefsels wel erg levensecht is. De chirurg krijgt namelijk force feedback (krachtterugkoppeling) op de instrumenten die hij vast heeft. Doordat het VR-systeem het makkelijk maakt om vaker te oefenen, wordt het motorisch geheugen beter getraind, waardoor de chirurg beter geoefend aan de echte operaties begint.

Chirurgen in opleiding moeten veel oefenen voordat ze echte mensen mogen opereren. Het is bewezen dat veel oefenen leidt tot betere resultaten bij patiënten. Om die reden moeten ook werkzame chirurgen hun motorische vaardigheden op peil houden. Oo moeten ze soms nieuwe types operaties leren.

Dat doen deze medici onder meer met nagemaakte weefsels waar ze met hun scalpel en pincet op los mogen gaan. Later gaan ze met dierlijk weefsel en menselijke stoffelijke overschotten aan de slag. Ook is er software op de markt waarmee de studenten hun instrumenten in een virtuele omgeving kunnen bewegen.

 

Force feedback

Daar komt nu een functie bij. Het Britse bedrijf FundamentalVF heeft een virtual reality-systeem (VR) gelanceerd dat krachtterugkoppeling (force feedback) geeft op de instrumenten die de oefenende chirurg vast heeft. Deze simulator, Fundamental Surgery genaamd, geeft de gebruiker dus een gevoel hoe soepel of stroef hij door weefsel heen snijdt. Is het boterzacht vetweefsel of keihard bot?

Het Fundamental Surgery-systeem geeft naast beelden en krachtterugkoppeling ook levensechte geluiden van het opereren. Ook krijgt de gebruiker terugkoppeling over diens prestaties: wat doet hij prima, wat kan er nog beter. Per gebruiker houdt het programma zelfs de voortgang bij.

 

Piloten

Het bedrijf vergelijkt zijn VR-systeem met een flight simulator, het apparaat waarmee piloten op de grond oefenen. De parallel is dat ook die beroepsgroep veel vlieguren moet maken én lastige scenario’s moet oefenen. In Fundamental Surgery kunnen bijvoorbeeld complicaties tijdens een operatie worden nagebootst (zoals een plotselinge bloeding) waar de chirurg vervolgens op moet inspelen.


Laagdrempelig

Naar eigen zeggen is het bedrijf hiermee de eerste die deze functie aanbiedt. Het grootste voordeel is dat een digitaal systeem oefenen met opereren heel laagdrempelig maakt. Je hebt er alleen een computer voor nodig, een VR-bril en de gesimuleerde instrumenten.

Hiermee kan een chirurg (al dan niet in opleiding) dus veel oefenuren maken en – in principe – oneindig veel verschillende scenario’s oefenen. Dit is belangrijk, omdat door veel te oefenen de correcte subtiele bewegingen ‘erin sluipen’, ofwel in het motorisch geheugen van de chirurg worden opgeslagen.
 

Heupen en knieën

Het systeem wordt als eerste toegepast bij orthopedisch chirurgen; dat zijn de mannen en vrouwen die problemen met heupen, knieën en andere gewrichten oplossen met operaties. Vermoedelijk is dit omdat dit soort operaties de letterlijk grootste ingrepen zijn; het grovere werk waarbij vaak forse krachten komen kijken en flinke metalen pinnen of platen. Hierbij hoeft de krachtterugkoppeling van het Fundamental Surgery-systeem relatief iets minder nauwkeurig te zijn dan bij meer fijnzinnige operaties.
 


Musicus

In bovenstaande video van het bedrijf legt orthopedisch chirurg Bronek Boszczyk van de Nottingham Trent University uit wat het nut is van het nieuwe systeem: ‘De opleiding tot chirurg heeft parallellen met die van een klassieke musicus. Om echt goed te worden in dat vak, moet die jaren oefenen; hetzelfde geldt voor het vak van chirurg. De musicus oefent hard op het leren van akkoorden en toonladders op zijn instrument, zodat hij de muziek uiteindelijk foutloos kan uitvoeren in een concert. Door jarenlang oefenen komen al die handelingen in diens brein te zitten en pakt hij onbewust de juiste grepen op het instrument.’

Een soortgelijke ontwikkeling maken chirurgen in opleiding door. Zodat ze bij een ingewikkelde operatie om de ruggengraat te reconstrueren, de schroefjes op de juiste plek, onder de juiste hoek en met de juiste kracht vastdraaien. Door dit honderden keren te oefenen, slaat het brein van de chirurg onbewust op welke fijnzinnige bewegingen hij moet maken.

Het nieuwe systeem wordt nu eerst geïntroduceerd in de Verenigde Staten bij orthopedisch chirurgen. Andere typen operaties volgen komend jaar.

Beeldmateriaal FundamentalVF