Vandaag is in Delft het Holland Protonen Therapie Centrum (Holland PTC) officieel geopend, na Groningen het tweede van Nederland. Specifieke groepen kankerpatiënten kunnen hier heel gericht worden bestraald. Een bundel protonen wordt beter door de tumor beter geabsorbeerd dan de gebruikelijke bestraling zodat minder gezond weefsel wordt aangetast.

Het Holland PTC huist in een nieuw gebouw op het terrein van de Technische Universiteit Delft. Daar zijn straks drie behandelkamers beschikbaar waar patiënten met protonen worden behandeld. In de eerste zijn al patiënten behandeld, de tweede behandelruimte is bijna gereed. De derde kamer zal in de loop van komend jaar open gaan.

Bij ‘gewone’ bestraling werken artsen met een fotonenbundel (gammastraling). Die geeft zijn energie geleidelijk af, waardoor ook gezond weefsel dat voor en achter de tumor zit beschadigd raakt. Een protonenbundel geeft zijn energie vrijwel geheel af op een vaste, instelbare diepte. Bij een juiste instelling is dat – uiteraard – daar waar de tumor zit.

Bij een protonenbehandeling raakt dus veel minder gezond weefsel beschadigd. De kans op bijwerkingen gaat daarmee fors omlaag. Dankzij deze eigenschap kun je protonen ook gebruiken om de tumor met een hogere dosis straling aan te pakken dan bij bestraling met fotonen mogelijk is.



 


Kwetsbaar gebied

Protonentherapie dient vooral om patiënten te behandelen die specifieke vormen van kanker hebben, met een tumor in een kwetsbaar gebied. Op dit moment is protonentherapie een standaardindicatie voor tumoren in het oog en bepaalde tumoren in de wervelkolom en voor kinderen met tumoren.

Volwassenen met tumoren in het hoofd-halsgebied, longkanker, borstkanker en prostaatkanker kunnen protonentherapie krijgen, maar alleen als uit een berekening vooraf blijkt dat zij een duidelijk voordeel hebben bij de bestraling met protonen ten opzichte van fotonen. Protonentherapie is namelijk duurder dan gewone bestraling.

De bouw van het centrum kostte ongeveer 100 miljoen euro. Jaarlijks zullen ongeveer 600 mensen worden behandeld; zij krijgen gemiddeld 30 bestralingssessies per persoon.



 


Samenwerking

Het behandelcentrum is een samenwerking tussen de TU Delft, de Erasmus Medisch Centrum, Leiden Universitair Medische Centrum, Amsterdam UMC (AMC en VUmc) en Antoni van Leeuwenhoek.

Het eerste centrum voor protonentherapie ging begin dit jaar open in Groningen. Nu komt daar het Holland PTC bij; waarschijnlijk begin 2019 gaat in Maastricht een derde protonencentrum open.

De Amsterdamse ziekenhuizen VUmc, AMC en AvL hadden ook plannen voor een eigen centrum, maar daar werd in 2017 van afgezien. Zij hebben zich daarop aangesloten bij het Holland PTC. De Amsterdammers houden de optie open om in de toekomst alsnog een eigen centrum te bouwen. ‘Protonentherapie vergt aanzienlijke investeringen en zo kunnen wij kijken of de bouw van een eigen centrum samen met het Antoni van Leeuwenhoek gerechtvaardigd is, terwijl onze patiënten en artsen via HollandPTC ondertussen wel gemakkelijk toegang hebben tot deze nieuwe therapie’, aldus bestuursvoorzitter Hans Romijn van AMC in een persbericht.


 

Onderzoek

In het Holland PTC worden zieke mensen behandeld, maar er wordt ook wetenschappelijk onderzoek gedaan. Doel is om de klinische waarde (hoe goed werkt protonentherapie écht) als aanvulling op andere vormen van behandeling bij kanker te bepalen. Daarvoor houden de drie centra alle patiënten, hun specifieke behandeling en de behaalde resultaten in een landelijke database bij.

Het is overigens best bijzonder dat er op de grond van een technische universiteit een gebouw verrijst waar patiënten worden behandeld. Meestal komt zoiets bij een ziekenhuis, omdat daar alle nodige voorzieningen zijn om de patiënt in geval van een complicatie te kunnen doorverwijzen. Het Holland PTC heeft dat opgelost met een ambulance-sluis, vanwaar een patiënt in enkele minuten naar het Reinier de Graaf-ziekenhuis kan worden vervoerd.

Deze video neemt je mee door het nieuwe gebouw van het Holland PTC:
 


Beeldmateriaal Holland PTC / Levien Willemse / Varian