Carpoolen is een effectief middel tegen files, zo blijkt uit een studie naar het autoverkeer in de Indonesische hoofdstad Jakarta. Punt is alleen: wil de automobilist het wel?

Jakarta leverde een uniek living lab toen daar in april vorig jaar de plicht om in het zakendistrict met minstens drie personen in een auto te zitten werd opgeheven. Door direct voor en na dat opheffen van die plicht te meten, werd duidelijk wat het effect van carpooling is op verkeers- en filedruk, zo blijkt uit een artikel dat onderzoekers van de Amerikaanse universiteiten Harvard en MIT vandaag in Science publiceren.


Drie-in-één-gebod

In de miljoenenstad Jakarta is het verkeer een chaos: automobilisten staan er twee keer vaker stil dan bijvoorbeeld in New York. Sinds 2004 geldt dat alle personenwagens tijdens de ochtend- en avondspits op de hoofdwegen van het Sudirman Central Business District minstens drie personen moeten vervoeren. De stad kende daarmee een van de strengste regimes voor voertuigbezetting ter wereld. De maatregel was niet populier, leidde tot veel ontduikingsgedrag (mensen verhuurden zich om in een auto te gaan zitten), en niemand geloofde dat de verkeerscirculatie erdoor verbeterde.

Om het effect van de plotselinge opheffing van het gebod te bestuderen gebruikten de onderzoekers de gegevens van bezitters van Android-telefoons. Die worden door Google verzameld en verwerkt op Google Maps om real time verkeersvoorspellingen te kunnen doen. Geanonimiseerde gegevens werden gebruikt van enkele dagen voordat het verbod werd opgeheven, en enkele dagen erna.


Negatieve uitstraling

Het effect op de doorstroming was duidelijk zichtbaar. Op de hoofdwegen nam de vertraging in de ochtendspits toe van 2,1 min/km naar 3,1 min/km, en in de avondspits van 2,8 min/km naar 5,3 min/km. Dat alles was het gevolg van een toename van het aantal auto’s op de weg.

Wat de onderzoekers nog het meest verraste was dat die extra vertraging zich niet alleen voordeed op de hoofdwegen waar dat gebod van kracht was en werd opgeheven, maar ook op het omringende wegennet, en dan vooral in de avondspits. Het verder vastlopen van de hoofdwegen heeft een negatieve uitstraling op de doorstroming elders.
 

Het effect op de vertraging op de hoofdwegen (A) en het omliggende wegennet (B).


Effectief, maar gewenst?

De onderzoekers concluderen dat beperking van het aantal auto’s op de meest verstopte hoofdwegen in een stad een duidelijk positief effect heeft op de doorstroming in de stad als geheel. Die beperking van het aantal auto’s gebeurde in Jakarta indirect met het drie-in-een-gebod, maar zou ook op andere manieren kunnen. Tegelijk realiseren ze zich dat het onduidelijk is of daarmee het welzijn van de inwoners is gediend. Het hangt er maar net van af hoe autodelen of openbaar vervoer wordt gewaardeerd. Zeker is wel dat de balans tussen private en sociale kosten bij een grote mate van congestie volledig zoek is, zo besluiten de onderzoekers.
 

Openeningsfoto: de dagelijke file op de Jalan Sudiman, een van de hoofdwegen in het zakendisctrict van Jakarta. Foto Shutterstock.