Een nieuwe regering zal het bijstoken van biomassa in kolencentrales niet blijven subsidiëren, zo viel op te maken uit het bèta-verkiezingsdebat. De vertegenwoordigers van zowel VVD, D66 als SP maakten duidelijk ervan af te willen.

‘De vier miljard euro subsidie die nu wordt besteedt aan het bijstoken van biomassa in kolencentrales kunnen we beter gebruiken voor meer wind op zee’, zo motiveerde Stientje van Veldhoven, nummer 2 op de lijst van D66, haar inzet om met het bijstoken van biomassa in kolencentrales te stoppen. Ze zei dit gisteravond tijdens het bèta-verkiezingsdebat dat was georganiseerd door KIVI, KNCV en VNCI.

Van Veldhoven nam de consequentie dat de doelstellingen van het Energieakkoord dan niet wordt gehaald voor lief. ‘Het bijstoken van biomassa is een tijdelijke maatregel die op geen enkele manier leidt tot een structurele verbetering van onze energievoorziening.’

Het officiële standpunt van de VVD is dat de afspraken in het Energieakkoord moeten worden nageleefd. Maar Remco Dijkstra, nr. 27 op de lijst van de VVD, was het eigenlijk wel met Van Veldhoven eens. ‘Bijstoken van biomassa is niet verstandig.’


Liever als grondstof dan als brandstof

Een nieuwe regering zal er niet aan ontkomen het Energieakkoord te actualiseren, omdat de inhoud van dat akkoord onvoldoende is om de klimaatdoelen van Parijs te halen. De kans is dan ook groot dat die bijstook van biomassa als eerste zal sneuvelen.

Eric Smaling, nr. 15 op de lijst van de SP, haakte daar gretig op in: ‘We worden ingehaald door de dynamiek. Wie had gedacht dat het met wind op zee zo snel zou gaan. Dan moet je ook afspraken durven te veranderen. Nu zit de subsidie op het bijstoken andere, hoogwaardiger toepassingen van biomassa in de weg.’
 

Marcel Wubbolts pleit voor de biobased economie.


Dat is ook de redenering vanuit de chemische industrie, die werd verwoord door Marcel Wubbolts, CTO van het bedrijf Corbion, dat zich toelegt op de productie van chemische grondstoffen uit biomateriaal. ‘Willen we de doelstellingen van Parijs halen dan moeten we CO2 uit de atmosfeer zien te halen. Dat kan bij geconcentreerde CO2-stromen zoals van de staalindustrie. Opslag is dan een end-of-pipe oplossing, maar ik gebruik die CO2 liever om er andere stoffen mee te maken. Waar die CO2 niet is geconcentreerd kunnen we het laten doen door planten en bomen. Dat is niet heel efficiënt, maar wel gratis. De biomassa die zo ontstaat hebben we vervolgens dringend nodig als grondstof voor alle producten waar koolstof in zit. Daar willen we geen fossiel materiaal meer voor gebruiken. Verbranden in kolencentrales is contraproductief, dus dat moet de overheid snel herzien.’


Toekomst landbouw

Een soortgelijke kwestie is de inzet van de landbouw. Nederland kampt met enorme overschotten aan mest. Die is te gebruiken om via vergisting groen gas te produceren. Maar de landbouw kan ook worden ingezet om producten te telen die dienen als hoogwaardige grondstof voor bioplastics. Het was een van de onderwerpen waar het debat vinnig werd. Smaling van de SP: ‘Ik kies voor de landbouw als leverancier van grondstoffen. Mest is dan alleen nog toegestaan in hoeveelheden die de grond nuttig kan verwerken. De landbouw moet óm, uit doodlopende weg waar die nu in zit. Maar VVD en CDA blokkeren dat, die willen alleen bescherming van de huidige status quo.’
 

Vlnr Mustafa Amhaouch (CDA), Eric Smaling (SP), Remco Dijkstra (VVD), Stientje van Veldhoven (D66).


De vertegenwoordigers van VVD en CDA ontweken die scherpe woorden. Dijkstra (VVD): ‘Wees trots op wat we hebben, hoe we hier tomaten telen met veel minder water dan in Spanje.’ Mustafa Amhaouch, nr. 15 op de lijst van het CDA: ‘Wees trots op onze boeren, denk in ketens, werk aan innovatie.’ De landbouw ingrijpend veranderen willen deze partijen niet, maar ze willen de mest wel anders inzetten dan alleen voor groen gas. Dijkstra (VVD): ‘Zolang we die mest hebben stel ik voor: haal er grondstoffen uit.’ Amhaouch (CDA): ‘Ik ken een bedrijf dat kippenmest gebruikt om er voedingsstoffen uit te halen.’

Van Veldhoven (D66) had meer aansluiting bij de SP: ‘Het huidige verdienmodel van de boeren is failliet. De toekomst van de boer is er één als kwaliteitsproducent. Alleen restproducten waar je verder niets mee kunt doen, kun je gebruiken om groen gas te maken, maar daar moet geen doel op zich van gemaakt worden.’


Miljard voor onderzoek

Een soortgelijke confrontatie deed zich voor over de stelling dat er een miljard bij moet voor onderzoek. Oscar van den Brink van de onderzoeksprogramma TKI-Chemie signaleerde dat de economie van fossiel en massaconsumptie zich aan het eind van zijn S-curve bevindt, en er nieuwe S-curves ontstaan van duurzaam, digitaal, circulair, biobased en gepersonaliseerd. ’Die nieuwe S-curven bieden onze economie enorme kansen, mits we bereid zijn er snel in te investeren. Daar hebben we fundamenteel onderzoek voor nodig, gedreven door nieuwsgierigheid en probleemgericht. Én we hebben toegepast onderzoek nodig, bijvoorbeeld pilots met proeffabrieken.’

Het deskundigenpanel met vlnr Oscar van den Brink, Marcel Wubbolts en Renate van Drimmelen.

Voor Van Veldhoven (D66) was het antwoord eenvoudig. ‘Het staat in ons verkiezingsprogramma, en in de doorrekening door het Centraal Planbureau.’ 500 miljoen gaat naar fundamenteel onderzoek, 500 naar toegepast. ‘En ik verwacht dat het bedrijfsleven er zelf ook nog een miljard bij doet.’

Dijkstra (VVD) wilde zich niet over een bedrag uitspreken. ‘Een miljard is ook maar een getal. Het gaat vooral om versterking van onze innovatiekracht, om ruimte te geven aan ondernemerschap. Met de nieuw opgerichte Invest-NL hebben we ook een investeringsfonds van 2,5 miljard euro.’ Veldhoven (D66): ‘Maar de VVD kort 200 miljoen euro op innovatie en 300 miljoen op onderzoek. Dijkstra (VVD): ‘Ik herken die getallen niet.’

Amhaouch (CDA) noemde wel bedragen, maar niet die miljard. ‘Wij trekken 400 miljoen uit voor duurzame energie. De helft is voor onderzoek, de andere helft voor MKB-bedrijven die met innovaties op dat gebied aan de slag willen. Er gaat ook nog eens 100 miljoen extra naar de topsectoren.’


Niet te grote stappen

In het debat werden soms grootse vergezichten geschetst over duurzame energie en een biobased economie, maar de rem van het realisme werd ook bediend. Amhaouch (CDA): ‘Partijen hebben grote ambities, zetten soms veel te grote stappen. Maar je moet ook zorgen voor draagvlak, oog hebben voor de werkgelegenheid. Als we een energietransitie willen, dan moet je je ook afvragen: hebben we wel voldoende installateurs in huis? Want zonder hen gaat het niet. Dat kan nog wel eens ons grootste probleem zijn.’ Dijkstra (VVD): ‘Kijk naar de betaalbaarheid. SP en D66 zadelen de consumenten op met veel te hoge kosten.’
 

Kan de overheid de complexe opgave wel aan?


En als duurzame energie, circulaire economie en biobased grondstoffen zo nauw zijn verweven, is de overheid dan eigenlijk wel in staat dat complex goed te coördineren? Amhaouch (CDA): ‘Vraagstukken zijn horizontaal, en we denken die met de verticale structuren van departementen te benaderen. Dat wringt inderdaad.’ Energiedeskundige Renate van Drimmelen haakte er dankbaar op in. ‘Gebruik ingenieurs om concrete visies te ontwikkelen in plaats van de gefragmenteerde aanpak die nu zo dominant is.’

Foti's: Jordi Huisman.