Dat beton zo’n grote CO2-voetafdruk heeft, komt voornamelijk door het cement dat erin zit. Volgens het bedrijf Sustainable Concrete Solutions kan ­betonproductie veel duurzamer door cement te vervangen door zogenoemde geopolymeren, bijna CO2-loze bindmiddelen.


‘Tot onze eigen verrassing kwamen we meteen al op een CO2-reductie van 50 procent uit’, zegt betonexpert Jos Kronemeijer. Het onderwerp van gesprek is de spoorwegonderdoorgang in Heiloo die infrabouwer Mobilis vorig jaar voor ProRail en Rijkswaterstaat aanlegde.

Het beton daarvan heeft een ongebruikelijke samenstelling: in plaats van het gebruikelijke cement – een beruchte CO2-uitstoter – is het bindmiddel een geopolymeer van silicium- en aluminiumoxiden, met een veel kleinere milieuvoetafdruk. Het recept daarvoor kwam van de voorloper van het huidige bedrijf Sustainable Concrete Solutions (SCS) in Vianen, dat groene alternatieven voor cement ontwikkelt en produceert, en waarvan Kronemeijer een van de directeuren is


Kwaliteitskeuring

‘Het is het eerste gewapende geopolymeerbeton in een hoofddraagconstructie in Nederland’, zegt Kronemeijer trots. ‘Een hoge CO2-reductie was nu nog niet het doel, het ging erom aan te tonen dat het kan.’

Dat lijkt gelukt: een kwaliteitskeuring wees uit dat het bouwwerk even goed presteert als een viaduct van ‘gewoon’ cement­beton. Het kreeg een certificaat dat 125 jaar storingsvrij functioneren belooft. Dat is bemoedigend, want beton is verantwoordelijk voor circa 8 procent van de CO2-uitstoot in de wereld. Ter vergelijking: de vaak gehekelde lucht- en scheepvaart zijn samen goed voor ruim 4 procent. 


Betonakkoord

Bijna 90 procent van de uitstoot van beton komt van het maken van de zogeheten klinker, het hoofdingrediënt van cement (zie kader: Betonbindmiddel). Sinds de sluiting van ENCI in Maastricht in 2019 wordt in Nederland geen klinker meer gemaakt.

Maar door klinker te importeren draagt ons land natuurlijk nog steeds bij aan de klimaatverandering. Dat is ook de reden waarom de bouwsector en de Nederlandse overheid twee jaar geleden het Betonakkoord sloten.

Het doel daarvan is de uitstoot van de bouw – waarbij basisprocessen zoals klinkerproductie worden meegeteld – in 2030 met 49 procent omlaag te brengen ten opzichte van 1990. Bijvoorbeeld door het beton van af­gebroken gebouwen te recyclen. Of door gebruik te maken van geopolymeren. 

Het project in Heiloo kreeg dan ook financiële steun uit de Klimaatenvelop van de Rijksoverheid, want traditioneel cementbeton is nog altijd dominant in ons land. 


Geschikte vervanger van cement

Maar dat zou weleens snel kunnen gaan veranderen, denkt Kronemeijer, die geopolymeren vergelijkt met de kleine zoogdieren vlak voor het uitsterven van de dinosaurussen. ‘Geopolymeren zijn voor bijna alle toepassingen prima geschikt om cement te vervangen, zowel wat betreft kwaliteit als de manier om ermee te werken.

Bij het aanmaken, verwerken en uitharden gedroeg het beton in Heiloo zich volgens de betrokken bedrijven vrijwel precies als cementbeton. Geopolymeren zijn ook niet duurder.’

 

MEER LEZEN OVER GEOPOLYMEREN?

Het hele verhaal is te lezen in het oktobernummer van De Ingenieur. Koop de digitale versie voor € 7,50, of neem - met een flinke korting van 25 procent - een digitaal jaarabonnement van twaalf nummers voor € 69,-.

 

Tekst: Timo Können
Foto: Jane van Raaphorst