De cognitieve vermogens van mensen met dementie gaan doorgaans snel achteruit. Een zachte, siliconen bal boordevol sensoren van de Duitse start-up Ichó moet dit aftakelings­proces vertragen en meer communicatie mogelijk maken.

De bal traint het geheugen van mensen met muziek en geluiden, en laat ze bewegen, zowel individueel als in groeps­verband. ‘De ontwikkeling was niet eenvoudig. Maar we weten hoe afgrijselijk deze ziekte is en gaven niet op’, zegt Steffen Preuß, die net als de andere oprichters van Ichó zijn grootouders ten onder zag gaan aan ‘de volksziekte’. ‘Bedenk dat er wereldwijd elke drie seconden een patiënt bij komt.’
 

Muziekjes en dierengeluiden

Een geheugentraining met Ichó verloopt bijvoorbeeld als volgt. Een van de patiënten schudt de bal heen en weer, waarna er een muziekje klinkt en de bal vrolijk oplicht. De andere patiënten, kringsgewijs opgesteld, moeten dan zeggen – bijvoorbeeld met hand- en armgebaren – welk ­instrument ze horen, of hoe het nummer heet en wie het ­uitvoert. De therapeut beslist of het antwoord klopt, waarna de ­patiënt de bal doorgeeft aan een ander, die hem opnieuw schudt.

‘Dit werkt ook uitstekend met dieren­geluiden’, zegt Preuß. ‘Je moet dan zeggen welk dier er klinkt en waar dat meestal is te vinden.’
 

Digitale instrumenten

Motorische vaardigheden worden onder meer getraind met behulp van kleuren. Als de bal bijvoorbeeld na schudden geel wordt, moeten mensen een rondje lopen, groen houdt in dat ze op de grond moeten gaan zitten. ‘Of ze moeten de bal over de tafel naar een ander rollen.’

De bal is daarnaast te bespelen als muziekinstrument. ‘Iedereen heeft dan een bal die via wifi is gekoppeld aan digitale instrumenten, bijvoorbeeld een gitaar of cello. Gezamenlijk vormen ze een orkest. We werken momenteel aan algoritmes om het samenspel harmonieus te laten klinken.’
 

Geen taalbarrières

Ichó begon ruim twee jaar geleden als een studentenproject aan de Universität Düsseldorf. Inmiddels is de interactieve bal bij diverse zorginstellingen succesvol getest; vanaf eind 2018 moet hij in stappen in heel Europa op de markt komen. ‘Het is een universeel en intuïtief te bedienen apparaat zonder taalbarrières.’

Tekst: Jeroen Akkermans