Afsluitdijk krijgt nieuwe gedaante
De Afsluitdijk wordt flink onder handen genomen: hij krijg aan de Wadkant een betonnen bekleding, en er komen bij Den Oever extra spuisluizen en ook pompen om water uit de IJssel op zee te lozen.
Vandaag werden de plannen bekend gemaakt waarmee de bouwcombinatie LevveL de versterking van de Afsluitdijk gaat aanpakken. Dat gebeurde in het pas geopende Afsluitdijk Wadden Centrum bij Kornwederzand. Die versterkingsoperatie is nodig nadat in 2006 bleek dat de inmiddels 86 jaar oude dijk niet meer aan de huidige veiligheidsnormen voldoet.
De belangrijkste ingreep gebeurt aan de Wadkant: de dijk wordt daar verbreed en in het midden maximaal 2 m verhoogd, en krijgt aan de onderkant, daar waar de golven bij storm het hardst op de dijk beuken, een nieuwe bekleding. De bouwcombinatie van bouwbedrijf BAM, offshorebedrijf Van Oord en aannemer Rebel, ontwikkelden daarvoor een speciaal gevormd betonblok van enkele meters groot dat dakpansgewijs in elkaar past. ‘Uit proeven in een golfgoot blijkt dat een dijkbekleding met set van onze blokken golfkrachten aankan die twee keer sterker zijn dat de zwaarste storm die de dijk moet kunnen weerstaan’, aldus Carlos Mollet van Van Oord.
De dijk is nu bekleed met basaltblokken die indertijd met de hand zijn neergezet, de plaatsing van de speciale gevormde blokken gebeurt met een kraan vanaf een dekschuit. De dijk krijgt zo straks aan de Wadkant een veel robuuster en grover gevormde bekleding dan die de dijk nu heeft. Over de hele lengte van de dijk komen in totaal 75.000 van die blokken te liggen. Die zullen worden gebouwd in een volautomatische fabriek die daarvoor speciaal in Harlingen wordt neergezet. Op de versterkte buitenkant van de dijk langs de Waddenzee komt strak ook een fietspad.
Extra spuisluizen en pompen
Een tweede belangrijke ingreep is het aanbrengen van extra spuisluizen en de plaatsing van zes pompen nabij de Stevinsluizen bij Den Oever. Vergroting van de spuicapaciteit en plaatsing van die pompen zijn beide nodig om te zorgen dat het water vanuit de rivier de IJssel ook de komende decennia kan worden afgevoerd naar de Waddenzee en zo het waterpeil in het IJsselmeer min of meer gelijk blijft.Indertijd loosde de IJssel direct op de Zuiderzee, nu moet dat dus via de spuisluizen op de Waddenzee.
Tot nu toe gebeurt dat lozen via de spuisluizen bij Den Oever en Kornwederzand onder vrij verval. Is het eb dan staat het water in de Waddenzee lager dan in het IJsselmeer en loopt het water vanzelf weg, is het vloed dan zijn de spuisluizen gesloten.
Door de te verwachten zeespiegelstijging wordt de tijd die voor spuien onder vrij verval beschikbaar is echter steeds kleiner. ‘Voor een deel vangen we dat op door tussen de bestaande spuisluizen extra spuicapaciteit te creëren’, aldus Carlo Kuiper van BAM. In die kortere tijd kan er dan meer water door de dijk. Daarnaast komen er pompen. Die kunnen water op de Waddenzee te lozen, ook als het water daar hoger staat dan in het IJsselmeer. Uitgaande van de bestaande prognoses voor zeespiegelstijging is de verwachting dat de pompen pas vanaf 2037 nodig zullen zijn, en vervolgens steeds vaker hun werk moeten doen.
Het consortium gaf veel aandacht aan de aanblik van de nieuwe installaties. Dat was ook een belangrijke eis van het beeldkwaliteitsplan dat is opgesteld voor de versterking van de Afsluitdijk (lees 'Afsluitdijk in revisie'). Vooral de reeks witte heftorens van de spuisluizen een weerszijden van de dijk vormen een markant geheel. ‘We willen dat zo veel mogelijk in tact laten’, aldus Kuiper van BAM. Van de nieuwe spuisluizen worden alleen de donkerkleurige schuiven zichtbaar tussen de witte heftorens van de bestaande sluizen. ‘Die volgen het bestaande ritme van de torens en zijn duidelijk onderscheiden.’ Van de pompen zijn alleen de doorzichtige koepels te zien met daarin de motor die de pomp onder het maaiveld aandrijft.
Vismigratie
De bouwcombinatie zorgt ook voor het maken van een gat in de dijk voor de vismigratierivier: een kunstmatige kronkelende rivier die ervoor zorgt dat vissen vanaf het Wad ongehinderd het IJsselmeer op kunnen, terwijl de rivier zozeer meandert dat hij zoet is voordat hij in het IJsselmeer eindigt. De vismigratierivier zelf wordt aangelegd door de Afsluitdijkprovincies Noord-Holland en Friesland en de aangrenzende gemeenten.
De bouwcombinatie LevveL, de naam is ontleend aan de woorden 'Lely’s erfgoed veiliggesteld', doet het werk inclusief 25 jaar onderhoud voor een bedrag van 550 miljoen euro. De revisie van de dijk moet eind 2022 klaar zijn.
