Op enkele veerboten in Noorwegen na waren er lange tijd nauwelijks schepen met elektrische aandrijving. Nu staat de sector echter voor een overgang naar scheepsmotoren zonder emissies. De binnenvaart gaat als eerste op de schop.
Wie weleens met een fluisterbootje op een meer of door de grachten heeft gevaren, weet hoe stil zo’n vaartuig is. Dat komt doordat het bootje wordt voortgestuwd door een elektromotor, die nauwelijks geluid maakt. Ook komen er dankzij de elektrische voortstuwing tijdens het varen geen uitlaatgassen vrij, zoals fijnstof, CO2 en stikstofoxiden.
Er worden steeds meer schepen gebouwd met elektromotoren aan boord. ‘De samenleving vraagt steeds luider om emissieloos varen. Daardoor gaan ook steeds meer scheepsbouwers zich richten op emissieloze aandrijving van schepen’, zegt Klaas Visser, universitair hoofddocent marine engineering aan de TU Delft.
Er zijn trouwens nog meer voordelen van het elektrisch aandrijven van schepen. Een elektrische motor heeft ook minder onderhoud nodig en hij levert direct de maximale kracht aan de schroef (het maximale koppel).
Noorwegen
Bepaalde scheepstypen lenen zich prima voor elektrische aandrijving. In Noorwegen varen al een paar jaar lang veerboten op elektromotoren (zie afbeelding hierboven). Het land heeft als voordeel dat een groot deel van de elektriciteit duurzaam wordt opgewekt met waterkrachtcentrales.
In Amsterdam heeft het lokale openbaarvervoerbedrijf GVB vijf volledig elektrisch aangedreven veren besteld, die gaan varen op het Noordzeekanaal. ‘De huidige vloot van vijf schepen dateert uit 1930, we willen graag dat de nieuwe vloot volledig elektrisch vaart’, mailt woordvoerder Mireille Muller van het GVB. Elk schip krijgt een accucapaciteit van tweemaal vierhonderd kilowattuur, genoeg om heen en weer te varen. Per retour moeten ze drie minuten bijladen aan de wal. Als alles volgens planning verloopt, is de eerste pont zomer 2021 gereed, met daarna elk halfjaar een volgende.
Energie-inhoud accu’s beperkt
Als de voordelen van elektrisch varen zo duidelijk zijn, rijst de vraag: waarom dan niet alle schepen uitrusten met elektromotoren in plaats van de gebruikelijke dieselmotoren? Dat heeft te maken met het opslaan van elektrische energie, dat meestal nog met accu’s gebeurt. De energie-inhoud van accu’s is zo beperkt dat alleen elektrisch varen op korte afstanden mogelijk is.
In de Amsterdamse grachten varen bijvoorbeeld meerdere rondvaartboten rond op stroom, en ook voor veerboten die korte afstanden heen en weer varen werkt elektrische aandrijving prima. Maar veel verder komen elektrische schepen vooralsnog niet.
Heinekenbier
Toch bereiden logistieke dienstverleners zich wel voor op een overstap naar elektrische aandrijving voor de binnenvaart, de sector die goederen vervoert over ’s lands rivieren en kanalen. Zo vaart vervoerder Nedcargo sinds een paar jaar heen en weer tussen Alphen aan den Rijn en Rotterdam met een elektrisch aangedreven containerschip, vol met containers Heinekenbier. De stroom voor de elektromotoren wordt nu gemaakt door dieselgeneratoren aan boord, dus emissievrij is het nog niet.
Maar in het scheepsontwerp is al wel rekening gehouden met de toekomst: het vervangen van de dieselgeneratoren door accu’s. Het elektrisch maken van binnenvaartschepen zou de transportsector een stuk duurzamer maken. ‘Ga maar na: een groot binnenvaartschip vervoert zo’n 250 containers, dus daarmee haal je 250 vrachtwagens van de weg’, zegt Visser.
MEER LEZEN OVER ELEKTRISCH VAREN?
Het volledige verhaal over elektrische aandrijving in de scheepvaart vind je in het maartnummer van De Ingenieur. Koop de digitale versie voor € 7,50, of neem - met een flinke korting van 25 % - een digitaal jaarabonnement van twaalf nummers voor € 69,-.
Openingsbeeld Tekening van het elektrische containerschip van het Nederlandse PortLiner. Dankzij de elektrische aandrijving kan het schip twintig containers meer vervoeren dan een vergelijkbaar schip met dieselaandrijving. Illustratie PortLiner.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.