Vannacht is vanaf de Amerikaanse luchtmachtbasis Vandenberg de satelliet EarthCARE gelanceerd, met een Falcon 9-raket van SpaceX. De komende drie jaar maakt de satelliet met verschillende instrumenten beelden van wolken. Doel: meer begrip opdoen over de invloed die bewolking heeft op klimaatverandering.
Afgelopen nacht was het eerste moment in het launch window van enkele dagen dat de raket kon worden gelanceerd, maar het was dus meteen prijs. Om 15.20 uur lokale Californische tijd (0.20 uur onze tijd) kwam de Falcon 9-raket los van de grond.
Ruim tien minuten later leverde de raket de satelliet al af in zijn baan om de aarde, meldt Space.com. Twee minuten eerder was al de boosterraket geland op Vandenberg. SpaceX gebruikt delen van zijn raketten opnieuw.
Daarmee gaat het project EarthCARE, zo'n twintig jaar na de eerste werkzaamheden, een nieuwe fase in.
Bewolking en aerosolen
Het project is een samenwerking tussen de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en de Japanse evenknie JAXA. EarthCARE (CARE staat voor Cloud, Aerosol and Radiation Explorer) gaat drie jaar lang beelden maken van bewolking en van aerosolen, de fijne deeltjes die ook in de atmosfeer rondzweven. Van zowel wolken als van aerosolen is niet precies bekend hoe ze de opwarming van de aarde beïnvloeden. Daarover moet het EarthCARE-project meer duidelijkheid verschaffen.
Afhankelijk van hoogte, dichtheid en samenstelling hebben wolken een opwarmend of een afkoelend effect op de aarde. In grote lijnen is dit effect bekend – hoge wolken houden warmte vast, lage bewolking koelt de aarde af – maar tussen deze versimpelde situaties zitten ontelbare varianten van wolken. Daarover gaat EarthCARE meer duidelijk maken.
Vier instrumenten
De zeventien meter lange en 2200 kilogram wegende satelliet heeft daarvoor vier instrumenten aan boord, die simultaan naar de dezelfde plek op aarde kijken: een wolkenradar, een atmosferische LIDAR (een lasertechniek), een breedband radiometer en de Multi Spectral Imager (MSI). Die laatste is onder leiding van het Nederlandse TNO ontwikkeld en gebouwd.
‘Dit soort onderzoek gebeurt nu ook al, maar dan met afzonderlijke metingen, waarna de beelden worden gecombineerd. Met EarthCARE weten we altijd zeker waar we naar kijken’, zegt senior projectmanager Adriaan van ’t Hof van TNO.
Banen over de polen
De satelliet beschrijft banen over de beide polen en terwijl hij dat doet, draait de aarde daar onderdoor (zie afbeelding hieronder). Zo komt in 28 dagen het hele aardoppervlak een keer in beeld.
Project EarthCARE moet meer begrip opleveren over de interactie die wolken aangaan met fijnstof, zonnewarmte en -straling, met als achterliggende doel het verbeteren van klimaatmodellen. Daarmee valt dan beter te voorspellen hoe zonnestraling de aarde opwarmt, omdat de zogeheten stralingsbalans (hoeveel straling valt op de aarde en hoeveel kaatst er van terug) beter begrepen wordt.
Over een paar jaar kan de opgedane nieuwe kennis over wolken zelfs leiden tot betere weersvoorspellingen, verwachten de betrokken wetenschappers.
De eerste data van EarthCARE komen naar verwachting eind dit jaar of begin 2025 beschikbaar voor wetenschappers, zegt Torsten Fehr, EarthCARE mission scientist bij ESA. ‘Hoewel dit een project van de lange adem is gebleken, kunnen de metingen van de satelliet niet op een geschikter moment komen. Ik hoor dat zelfs van wetenschappers die niet bij het project betrokken zijn.’
In het juninummer van De Ingenieur een uitgebreider artikel over EarthCARE.
Openingsbeeld: De lancering van de Falcon 9-raket die de EarthCARE-satelliet naar de ruimte brengt. Foto ESA / SpaceX
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.