Het is misschien minder zichtbaar voor het grote publiek, maar er is een revolutie gaande in de ruimtevaart. Jonge bedrijven maken het lanceren van raketten vele malen goedkoper. De Amerikaanse journalist Ashlee Vance schreef er een onderhoudend boek over.
In 2010 schreef De Ingenieur over Copenhagen Suborbitals, een stel astronomieliefhebbers in Denemarken die in hun vrije tijd raketten in elkaar knutselden. Dat begon bescheiden, maar binnen een paar jaar hadden ze al vergevorderde plannen een mens in een baan om de aarde te brengen. Van de Deense raketamateurs is sindsdien weinig vernomen, afgezien van een van de oprichters, die een gruwelijke moord pleegde op een zelfgemaakte duikboot en in de gevangenis belandde.
Nu, ruim een decennium verder, zijn nieuwelingen in de ruimtevaart een stuk serieuzer te nemen. Sterker nog: ze zijn druk bezig de sector op te schudden. Waren het vroeger alleen grote overheidsorganisaties als NASA en ESA die raketten bouwden voor ruimtevaartmissies, tegenwoordig doen kleine commerciële partijen dat, en in de regel veel goedkoper.
De bekendste ruimtevaartliefhebber die erin is geslaagd de gevestigde garde naar de kroon te steken, is natuurlijk Elon Musk. Hij is met zijn SpaceX nauwelijks nog een nieuweling te noemen. Musk zette begin deze eeuw een hoop in gang door helemaal vanuit het niets nieuwe raketten en motoren te gaan bouwen en daarmee raketlanceringen vele malen goedkoper te maken.
Inmiddels heeft Musk met Starlink duizenden internetsatellieten gelanceerd. In kleine raketten is SpaceX niet meer geinteresseerd, Musk wil met een gigantische, herbruikbare raket mensen op Mars zetten. In het ontstane gat van de kleine betaalbare raketten zijn andere bedrijven gesprongen, zoals het Nieuw-Zeelandse Rocket Lab. Ashlee Vance schrijft er smakelijk over in het lijvige boek Universum te koop.
Geen ingenieur
Was Musk al een verrassende nieuwkomer in rakettenland, Rocket Lab’s oprichter Peter Beck is dat al helemaal. Geen ingenieur, geen universitair diploma, nooit eerder bij een ander lucht- of ruimtevaartbedrijf gewerkt. En toch slaagt Beck erin om met zijn bedrijf in Nieuw-Zeeland – een land dat niet bekend staat om een florerende ruimtevaartindustrie – een succesvol bedrijf te creëren dat raketten bouwt om kleine ladingen in een lage baan om de aarde te brengen.
Pakken melk
Daaraan blijkt namelijk grote behoefte te bestaan. Satellieten zijn al lang niet meer de kolossale apparaten ter grootte van een stadsbus. Veel kunstmanen zijn niet groter dan een pak melk, of hooguit een paar pakken melk aan elkaar. Dat is groot genoeg om een paar goede camera’s en ondersteunende elektronica in te schroeven. Het maken van beelden van het aardoppervlak is de killer application van kleine satellieten geworden, schrijft Vance.
Dagelijks vier miljoen foto's
Het meest succesvol daarin is het bedrijf Planet, dat is opgericht door de excentrieke Engelsman Will Marshall. Planet produceert observatiesatellieten, Doves, die in de orde van een miljoen dollar kosten. Ter vergelijking: NASA-satellieten kostten vroeger soms wel een miljard dollar. Zo’n goedkope sateliet kan misschien minder scherpe foto’s maken, maar doordat er bijna tweehonderd rond de aarde cirkelen, maakt de kwantiteit veel goed.
‘Zij nemen dagelijks vier miljoen foto’s van het aardoppervlak’, schrijft Vance. Zo wordt een levende geschiedenis van activiteit op aarde vastgelegd. ‘Het archief van Planet bevat inmiddels tweeduizend foto’s van elke plek op aarde.’ Planet verkoopt de beelden aan wie maar wil; ze zijn interessant voor boeren, journalisten en milieuwetenschappers en natuurlijk voor legers en inlichtingendiensten.
Conclusie
Universum te koop is een geweldig boek om te lezen. Wat het zo aantrekkelijk maakt, is het feit dat de auteur jarenlang regelmatig op bezoek ging bij verschillende startende ruimtevaartbedrijfjes. Toen niemand nog een cent gaf voor de kansen van Peter Beck, ging Vance er al op de koffie. Als journalist voor Bloomberg Businessweek kon hij dit ook doen, en hierdoor was hij er vaak vroeg bij.
Elon Musk kende hij nog van een eerder boek, een biografie over de excentrieke ingenieurondernemer uit Zuid-Afrika. Vance is goed ingevoerd in het onderwerp en de ideale gids om de lezer bij de hand te nemen. Voor wie belangstelling heeft in de ruimtevaart, is dit een boek om te blijven lezen, vol met wetenswaardigheden.
Universum te koop
Ashlee Vance
592 Blz.
€ 25,99
Dit artikel verscheen eerder in de editie van februari 2024 van techniektijdschrift De Ingenieur. Neem eens een proefabonnement!
Openingsbeeld: de 52e lancering van een Electron-raket van het bedrijf Rocket Lab. Foto: Rocket Lab.
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.