Artsen en datawetenschappers slaan de handen ineen bij de behandeling van coronapatiënten. Ze zetten machine learning — een vorm van kunstmatige intelligentie (AI) — in om te analyseren welke behandeling het beste effect sorteert bij specifieke patiënten. Ook moet zo beter in te schatten zijn hoeveel zorgcapaciteit er in de nabije toekomst nodig is.

Bij de Nederlandse ziekenhuizen melden zich steeds meer mensen met het coronavirus, Covid-19. Er is nog geen specifieke behandeling, maar in het ziekenhuis worden symptomen zo goed mogelijk behandeld. Mensen krijgen extra zuurstof, soms krijgt een patiënt een bestaand geneesmiddel toegediend. Maar hoe een arts dat het beste aanpakt, daarvoor bestaan nog geen protocollen; het virus is nog te nieuw.

De ene arts schrijft een antimalariamiddel voor, de ander een antiviraal middel. ‘Artsen doen dat naar hun beste kunnen, maar wij willen ontdekken welke behandelingen bij bepaalde patiënten de beste effecten sorteren. Daarvoor zetten we machine learning in’, vertelt intensivist Paul Elbers van Amsterdam UMC aan de telefoon. Machine learning is een vorm van kunstmatige intelligentie (artificial intelligence, AI).

 

Meer lezen in het Dossier Corona


Behandelingen

De mogelijke behandelingen bij Covid-19 vallen uiteen in twee categorieën. In de eerste plaats zijn dat de standaardbehandelingen, zoals het beademen en de instellingen van het beademingsapparaat. Maar in de tweede plaats zijn er behandelingen die specifiek dienen voor het behandelen van coronagevallen. Hieronder valt de keuze voor het geven van een bepaald geneesmiddel.
 

Datawetenschappers

Het project staat onder leiding van medisch specialisten en wetenschappers van Amsterdam UMC, de Vrije Universiteit Amsterdam en het Maastricht UMC+. Zij werken samen met datawetenschappers uit het bedrijfsleven en het hoger onderwijs. De data komt van Nederlandse ziekenhuizen die coronapatiënten behandelen. ‘Inmiddels hebben vijftig ziekenhuizen zich aangesloten’, vertelt Elbers. ‘Zij willen allemaal een steentje bijdragen in deze crisis.’

 

Intensivist Paul Elbers van het Amsterdam UMC (locatie VU medisch centrum). Foto Anita Edridge

 

Dit is zogeheten retrospectief onderzoek; het analyseert de resultaten van bepaalde behandelingen van patiënten die zijn vastgelegd in een elektronisch patiëntendossier. Het doel hiervan is om de toekomstige behandelingen bij nieuwe patiënten nog beter te doen. De deelnemers aan het project gebruiken de machine learning daarom om zoveel mogelijk data te analyseren om daarin patronen te ontdekken, patronen die mensen vaak niet zien.
 

Meer data uit de praktijk

Een fictief voorbeeld: misschien blijkt uit de analyse wel dat oudere mannelijke coronapatiënten met overgewicht gemiddeld het beste reageren op het antivirale middel in combinatie met een kunstmatige beademing met bepaalde instellingen. Dat zou nuttige informatie zijn voor als er weer iemand binnenkomt met een coronabesmetting die binnen deze groep valt. Het nieuwe onderzoek moet artsen meer data geven uit de praktijk, waarop ze hun beslissingen kunnen baseren.
 

Klein leger

Hoe snel de nieuwe analysetechnieken de eerste resultaten kunnen laten zien, durft Elbers niet te zeggen. ‘Het draait nu en de eerste data druppelen binnen op de servers van Amsterdam UMC. Een klein leger aan datawetenschappers buigt zich daar nu over. Hopelijk hebben we over een paar weken de eerste nieuwe inzichten opgedaan, wie weet nog iets sneller.’
 

Toestemming

De data van de patiënten is overigens gepseudonimiseerd; er valt niet te herleiden om welk individu het gaat. Toestemming vragen van de patiënt of naasten om de gegevens te gebruiken, doen we in deze uitzonderlijke crisissituatie niet, vertelt Elbers. ‘Mensen die besmet zijn met het coronavirus en op de IC belanden, kun je het vaak niet vragen, want die zijn doodziek. Hun familieleden zijn vaak ook besmet, dus die wil je ook niet naar het ziekenhuis laten komen.’ 

Het is heel bijzonder dat geen toestemming wordt gevraagd voor gebruik van de data. ‘In een normale tijd vragen we altijd toestemming voor medisch onderzoek met gegevens van patiënten. Maar het belang van de volksgezondheid is nu zó groot en de artsen hebben het zó extreem druk.’
 

Meer lezen over technologie in de corona-crisis? Bekijk het nieuwe Dossier Corona.


Openingsfoto Algemeen beeld van een Intensive Care-afdeling. Foto depositphotos.com