Over tien á twintig jaar zal menig student van nu werkloos thuiszitten als gevolg van de komst van robots op de werkvloer. Dat is de conclusie van een onderzoeksrapport van consultancybedrijf Deloitte dat gisteren verscheen.
Vooral studenten op het Middelbaar Beroeps Onderwijs (MBO) met studies als accountancy, financiële administratie en economie. worden getroffen. Veel van de analysewerk die bij die vakken hoort kan door kunstmatige intelligentie of 'robots' worden overgenomen.
Deloitte schat in dat op dit moment 286.000 studenten een studie volgen die uiteindelijk tot een verdwenen baan zal leiden. Een groot deel (174.000) van die studenten zit op het MBO. Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe kleiner de kans dat de baan verdwijnt. WO'ers hebben maar 10 procent kans dat ze in een beroep terechtkomen dat binnenkort wordt geautomatiseerd. Voor alle niveau's geldt echter: de grootste kwetsbaarheid zit in accountancy, finance, economie en recht.
Dat recht kwetsbaar is lijkt raar, omdat advocatuur en rechtspraak complexe zaken zijn. 'Het gaat voor een deel ook over het absolute aantal getroffen studenten', verklaart data-analist Maurice Fransen, een van de twee opstellers van het rapport, de cijfers. 'En rechten is nog altijd één van de populairste studies. Daardoor eindigt dat gebied hoog in de lijst.' Fransen merkt ook op dat dit rapport over studenten ging, maar dat lager geschoolden nog kwetsbaarder zijn. 'Vooral de transportsector loopt een enorm risico. Zelfrijdende vrachtwagens en bussen komen volgens ons zeer binnenkort op de wegen en zullen die industrie veranderen. En in callcenters hebben belrobots al een enorme impact op de werkgelegenheid.'
Doorstromen
Deloitte kwam tot deze cijfers door een rapport uit 2014 te recyclen. Daarin bespraken ze al de banen waar de kans op robotisering het groots was. Nu koppelden ze dat aan onderwijs- en uitstroomcijfers. Dat resulteerde in een datakaart die voorspelt waar een student na zijn studie terechtkomt. Geen gemakkelijke klus, want lang niet iedereen komt ook in de sector waarin hij of zij studeert aan een baan. Deloitte gebruikte de cijfers van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt, dat eerder het doorstromingsgedrag van studenten onderzocht.
Het onderzoek laat ook zien dat studenten zich veelal niet bewust zijn van het 'gevaar' van hun studie. Het aantal studenten in kwetsbare sectoren neemt niet af - het is al jaren stabiel. Dat gezegd hebbende is het de vraag of de sombere voorspelling van Deloitte ook uit zal komen. Critici van onderzoeken zoals van de OECD merken op dat mensen in een baan vaak een divers takenpakket hebben, waarvan slechts een (klein) deel is te automatiseren is. Toch zal zelfs dan de grootste klap komen bij de MBO-opgeleide werkenden, die doorgaans minder diversiteit in hun baan hebben.
Bovendien kreeg Deloitte al voor een klein deel gelijk. 'We voorspelden het effect op de detailhandel, als winkels niet snel een digitaliseringsslag zouden maken. Nu zie je toch de ene na de andere winkelketen omvallen, mede als gevolg van de 'robotisering' van winkelen.'
Opleidingsniveau
Deloitte geeft ook aan dat het gezien hun bevindingen essentieel is dat studenten en overheid investeren in een hoger opleidingsniveau. Voor veel studenten is zoiets nu lastig, ook omdat de studiefinanciering tegenwoordig een lening is. Fransen: 'Daarnaast is het voor de toekomst belangrijk om transparant te zijn over de toekomst. Veel studies tonen alleen de baankansen anno 2016, maar als je klaar bent met je studie kunnen die totaal gedateerd zijn. Daarom moet het toekomstig arbeidsperspectief belangrijker worden bij een studiekeuze.'
Openingsfoto: Mark Rutte en colliga's bezoeken het ROC Midden-Nederland, waar veel MBO-studenten zitten. Credit: Inge van Mill
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.