Australische kolenmijnen lekken veel meer van het broeikasgas methaan dan gedacht. Dat blijkt uit metingen met het Nederlandse satellietinstrument TROPOMI. Vooral een bovengrondse mijn waar weinig methaan werd verwacht, stoot veel van het broeikasgas uit.
Met de VN-klimaatconferentie COP26 in Glasgow net achter de rug presenteert Ilse Aben, senior scientist bij SRON en hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam, vandaag opmerkelijke resultaten in het vakblad Environmental Science and Technology.
Als expert in het meten van broeikasgassen vanuit de ruimte deed Aben met haar team metingen aan de hoeveelheden methaan die vrijkomen bij een aantal Australische kolenmijnen. Dat methaan is tegelijk met het steenkool ontstaan en zit vast in de kolenlaag, tot die wordt opengebroken.
Australië is 's werelds grootste exporteur van steenkool en er lijkt volgens het onderzoek veel meer methaan de atmosfeer in te lekken dan het land jaarlijks rapporteert.
Sterker broeikasgas
Vanwege het sterke broeikaseffect van methaan – per molecuul tientallen malen sterker dan CO2 – moeten landen jaarlijks aan de VN opgeven hoeveel methaan ze uitstoten. Een proef op de som door Abens team bij kolenmijnen – wereldwijd goed voor twaalf procent van de totale methaanuitstoot – toonde aan dat daar nog flinke gaten in zitten. Eén mijn produceerde zelfs twintig keer meer methaan dan verwacht.
In Nederland ontwikkeld satellietinstrument
Om erachter te komen hoeveel methaan er nou echt vrijkomt bij grote boven- en ondergrondse kolenmijnen richtte Abens team het in Nederland ontwikkelde satellietinstrument TROPOMI op het grote mijnbouwgebied in de Australische staat Queensland.
De zes onderzochte mijnen zijn goed voor zeven procent van de Australische kolenproductie, maar produceren volgens Abens analyse meer dan de helft van de totale methaanuitstoot bij kolenmijnen die Australië rapporteert.
De extra uitstoot bij de zes onderzochte mijnen blijkt vooral uit de bovengrondse mijn bij Hail Creek te komen. Die is volgens het onderzoek in zijn eentje al goed voor een vijfde van het door Australië gerapporteerde methaan uit kolenmijnen, maar levert maar een procent van de totale kolenproductie.
‘Van bovengrondse mijnen als Hail Creek wordt algemeen aangenomen dat die niet veel methaan uitstoten’, vertelt Aben. Daardoor zijn de rapportageregels niet zo streng; landen mogen schattingen maken. ‘Het lijkt er heel sterk op dat die methode in dit geval de plank volledig misslaat.’
Lekkende aardgasput
Het satellietinstrument TROPOMI, waar Aben mee zoekt naar methaan, meet de concentratie van verschillende gassen in de atmosfeer. Door te kijken of er specifieke golflengtes van zonlicht worden geabsorbeerd, kan TROPOMI de concentraties van de bijbehorende gassen bepalen in gebieden van 7 x 7 kilometer. Eerder deze maand bracht Abens onderzoeksgroep zo nog de methaanuitstoot bij een lekkende aardgasput in de Amerikaanse staat Louisiana in kaart.
Terugwinnen
Methaan is net als CO2 een broeikasgas en is verantwoordelijk voor ruim een kwart van de menselijke invloed op het klimaat. Interessant is dat het gas tientallen malen korter in de atmosfeer blijft dan kooldioxide, dat er honderden jaren over doet om te verdwijnen. ‘Dat maakt het zeker op korte termijn aantrekkelijk om de methaanuitstoot aan te pakken, dan maak je snel verschil’, zegt de onderzoekster.
Volgens Aben is het zowel voor klimaat als commercie zinnig om de methaanuitstoot bij kolenmijnen tegen te gaan. ‘Uit andere studies blijkt dat je een groot deel van de methaanuitstoot kunt reduceren zonder extra kosten, omdat het zichzelf terugverdient: je kunt het gas verkopen als aardgas. Daar zijn geen nieuwe technologieën voor nodig.’ Methaan verbranden levert weliswaar CO2-uitstoot op, maar dat heeft een broeikaseffect dat zo'n 28 keer zwakker is dan methaan.
Verandering
Op de klimaattop COP26 viel Australië nog op door zijn lauwe enthousiasme om iets te doen tegen broeikasgasuitstoot. Aben hoopt dat haar metingen een prikkel kunnen zijn om daar verandering in te brengen.
‘Landen rapporteren hun methaanuitstoot elk jaar aan de VN, maar uit onze metingen blijkt dat daar nog een hoop te verbeteren is. We hopen dat ze in Australië geïnteresseerd zijn om dit nu uit te gaan zoeken. Het mooie van dit onderzoek is dat we hen aangeven waar ze snel emissies zouden kunnen reduceren.’
De zes onderzochte mijnen stoten ongeveer tien procent van de totaal aan de VN gerapporteerde methaanemissies van Australië uit. ‘Dat tikt lekker aan als je dat serieus weet terug te dringen.’
Tekst: Gieljan de Vries
Openingsbeeld: tekening van de Europese Sentinel-5 Precursor satelliet die het meetinstrument TROPOMI aan boord heeft. Dat kan de concentratie van verschillende gassen in de atmosfeer meten. Illustratie: ESA
Nieuwsbrief
Vond je dit een interessant artikel, abonneer je dan gratis op onze wekelijkse nieuwsbrief.