Wat voor plastic is het? Dit apparaatje vertelt het je

Voor de zinvolle recycling van plastic moet je de verschillende soorten kunststof uit elkaar halen. Dat gebeurt in het westen bij de afvalverwerker, maar in armere landen kunnen ze wel wat technische hulp gebruiken. Die komt van de Plastic Scanner, een apparaatje van een student uit Delft, waarmee hij gisteren de James Dyson Award (duurzaamheid) won.

Je denkt er misschien niet steeds aan, maar de shampoofles, het boterkuipje in de koelkast en het boterhamzakje dat je bij de lunch opentrekt zijn allemaal van verschillende soorten plastic gemaakt. Zou je ze bij elkaar gooien om te recyclen, dan blijft er een onduidelijk mengsel over van laagwaardig kunststof, waar alleen nog maar eenvoudige dingen, zoals bermpaaltjes, van te maken zijn.

Zelf scheiden

Daarom hebben afvalverwerkers in ons land vernuftige methoden om de verschillende soorten kunststof, zoals polyetheen, polypropyleen en PET, uit elkaar te halen. Op die manier kan uit de verschillende stromen gebruikt kunststof weer uitstekend bruikbaar ‘nieuw’ plastic gemaakt worden.

Die luxe hebben armere landen niet. Daar proberen mensen om aan de hand van merktekens op het plastic de boel te scheiden. Dit is lastig, want soms is het plastic vies of ontbreken deze symbolen doordat het plastic voorwerp in stukken is gescheurd. Het scheiden van plastic is op deze manier arbeidsintensief, langzaam en gevoelig voor fouten.

James Dyson Award

De Nederlander Jerry de Vos heeft hiervoor nu een oplossing bedacht: de Plastic Scanner. Houd dit eenvoudig ogende apparaatje voor een stuk plastic en het vertelt je met behoorlijke zekerheid van welk type het is. De hoop is dat met de invoering van deze apparaatjes het scheiden van plastics makkelijker wordt en er dus ook meer kunststof zal worden hergebruikt.

De Vos krijgt voor zijn vinding de internationale James Dyson Award 2021, in de categorie ‘duurzaamheid’, zo werd gisteren bekend. Hij bedacht, ontwierp en bouwde zijn Plastic Scanner voor zijn afstuderen als master Industrieel Ontwerp aan de TU Delft. Bij de prijs hoort 30.000 pond (35.000 euro), te gebruiken voor het verder doorontwikkelen van de techniek.

Lichtspectrum

Het apparaatje werkt met infraroodlicht, dat door acht verschillende ledlampjes wordt geproduceerd - allemaal met net een ander deel van het lichtspectrum. Als een gebruiker het apparaatje voor een stuk plastic houdt, valt het licht daarop en kaatst het terug. Bij elke golflengte wordt de lichtintensiteit gemeten en al deze metingen bij elkaar verraden welk plastic het is.

De uitslag verschijnt op een eenvoudig schermpje in het apparaatje. De gebruiker kan vervolgens alle stukken polyetheen bij elkaar gooien, apart van het polypropyleen en het PET.

Tijdens de ontwikkeling van zijn apparaatje sprak De Vos met mensen uit India, Indonesië, Kenia en Curaçao die plastic recyclen, om er zeker van te zijn dat zij als eindgebruikers ermee uit de voeten zouden kunnen.

Beschikbaar voor iedereen

Het mooie is verder dat de Plastic Scanner een opensourceproject is. Dat betekent in de eerste plaats dat de ontwerpen en details van het apparaatje vrij te gebruiken zijn. Iemand in Kenia of India kan die van het internet plukken en een 3D-printer aanzetten. Maar handige jongens en meisjes kunnen ook voortbouwen op de Plastic Scanner en hem verder verbeteren, of een beetje aanpassen voor andere toepassingen.

Vluchtelingenkamp

Momenteel worden er nieuwe prototypes ontwikkeld in proefprojecten, zowel in een fabriek in Duitsland als in de werkplaats van een vluchtelingenkamp in Algerije, zo meldt een persbericht van de James Dyson Award. ‘Dit soort technologie hebben we nodig om het verschil te maken bij recycling’, zegt projectmanager Mohamed Tahar Kachebi van vluchtelingenorganisatie UNHCR in datzelfde persbericht.

‘Neem bijvoorbeeld het recyclingproject hier in de Sahrawi-vluchtelingenkampen in Algerije. Daar hangt de kwaliteit van de eindproducten van de plaatpers of de extruder grotendeels af van de kwaliteit en het soort plastic afval of gebruikte grondstof.’

Uitdagingen

Helemaal perfect is de Plastic Scanner nog niet. Hij is nu geschikt om zo’n 75 procent van de soorten plastic te herkennen die we in het dagelijks leven gebruiken. Het mooie is dat de infraroodtechnologie per type plastic een uniek spectrum oplevert, en dat dit systeem te trainen is. Met andere woorden, langzamerhand zal de scanner ook met nieuwe soorten kunststof uit de voeten kunnen.

Donkere kleuren

Daarbij blijven er wel technische uitdagingen. De scanner maakt nu nog fouten en heeft vooral moeite met donkere kleuren, waar veel minder licht van terugkomt. Ook hier moet een goede meting mogelijk zijn, maar daarvoor is misschien een extra sensor nodig, die de kleur van het voorwerp herkent, schrijft NRC.

De Vos gaat het geld van de prijs gebruiken om dit soort verbeteringen door te voeren, meldt de krant. ‘Ik wil mensen met meer technische kennis en specialisten op het gebied van datawetenschap inhuren.’

Infraroodlicht

Het idee om materialen te herkennen door er infraroodlicht op te laten schijnen, is niet nieuw. Het wordt bijvoorbeeld al gebruikt in deze machine die verschillende soorten textiel uitsorteert. Ook bij onderzoek naar kunstobjecten speelt infraroodlicht een prominente rol, evenals in het ziekenhuis.

Meer achtergronden over de duurzaamheidswinnaar van de James Dyson Award zijn hier te lezen.