Op zondag 17 oktober stortte een tribunedeel in het uitvak van het Goffertstadion in Nijmegen in. Hossende supporters lieten het beton meedeinen tot het bezweek, denken experts.

Voetbalclub NEC uit Nijmegen is op zoek naar een alternatief stadion voor zijn thuiswedstrijden. Als dat niet lukt speelt de club voorlopig zonder publiek. Vorige week bezweek in NEC’s eigen stadion De Goffert een deel van een tribune in het uitvak, nadat aartsrivaal Vitesse de winst had gepakt (0-1).

Ingenieursbureau Royal HaskoningDHV doet momenteel in opdracht van NEC onderzoek naar de vraag hoe dit heeft kunnen gebeuren. Ingenieur Sander Pasterkamp van de afdeling Structural Design/Building Engineering van de TU Delft heeft al wel een idee.

‘Of er iets mis was met het ontwerp, er sprake was van oneigenlijk gebruik, of de normen misschien zelfs niet streng genoeg zijn, moet inderdaad worden uitgezocht’, zegt Pasterkamp. Maar dat de tribune instortte omdat de constructie door hossende supporters in resonantie werd gebracht, is volgens hem een uitgemaakte zaak.

 

Resonantie

Elk voorwerp heeft een eigenfrequentie. Dit is de frequentie waarmee het gaat trillen als je er een flinke klap op geeft. Een voorwerp dat wordt aangeslagen met dezelfde frequentie als de eigenfrequentie, zal steeds harder gaan trillen (resoneren) - denk aan de glazen in de kast die je hoort trillen als er een vliegtuig laag overvliegt.

De instorting van het tribunedeel in De Goffert vond plaats nadat de supporters zo’n vijftien keer allemaal tegelijk op en neer waren gesprongen, opgezweept door de spelers van Vitesse die de supporters na de wedstrijd kwamen bedanken. ‘En bij elke sprong voegden ze meer energie toe aan het betonelement waarop ze stonden’, zegt Pasterkamp.      

 

Staanplaatsen

In principe wordt er bij de bouw van een stadion natuurlijk rekening gehouden met dit opslingereffect. Het probleem is echter dat dit deel van de tribune ooit is ontworpen voor zittende supporters, zei stadionconstructeur Andries Broersma van Bureau Broersma afgelopen vrijdag in de een nieuwsbrief van Cobouw  – dat eerder die week ook de ideeën van Pasterkamp publiceerde . ‘Voor supporters die op hun stoeltje zitten, is een ontwerpbelasting van vijfhonderd kilo per vierkante meter ruim voldoende’, zegt Broersma. Voor een hossende menigte geldt dat niet.

De vernieuwde Goffert stamt uit 1999, toen Nederlandse stadions uitsluitend zitplaatsen hadden. Vak K, waar het ongeval plaatsvond, is tien jaar geleden omgebouwd tot staantribune.

 

Maatregelen

Maar als het gehos van supporters een tribune in resonantie kan brengen – waarom gebeuren er dan niet vaker dit soort ongelukken? Wat is er tegen te doen?

‘De constructie was kennelijk niet stevig genoeg’, zegt Pasterkamp. Maar belangrijker nog als je een tribune neerzet, is dat de eigenfrequentie hoog genoeg is (dus de tribune uit zichzelf snel genoeg trilt) om niet met dit soort gehos samen te vallen, legt hij uit. ’Dat kan je berekenen, en aanpassen door aan de afmetingen te sleutelen.’

Andere oplossingen tegen resonantie zijn bijvoorbeeld het gebruiken van een betere schokdemping, of zoheten 'voorspanwapening'. ‘Dan zet je staalkabels onder trekspanning voor je het beton eromheen giet, en haal je de spanning er daarna weer af’, legt Pasterkamp uit. ‘Je creëert daarmee drukkrachten in het beton die te veel doorbuiging tegengaan – een beetje zoals je een stapel boeken met dik elastiek minder buigzaam maakt.’

De betonconstructie blijft daardoor ongescheurd, en ongescheurd voorgespannen beton is stijver dan gescheurd gewapend beton. Ook daarmee krijgt de constructie een hogere eigenfrequentie.

 

Te vroeg

Royal HaskoningDHV laat weten nog niet op de hypothesen van Pasterkamp te willen reageren. Daarvoor is het nog te vroeg in het onderzoek, zegt het ingenieursbureau. Royal HaskoningDHV deed eerder onderzoek naar het bezwijken van een deel van het dak van het AZ-stadion.

 

Openingsbeeld: Depositphotos