Stikstof voor dummies

Een mening over stikstof? Dan wel graag onderbouwd. Wieger Wamelink en Pascal Tieman maakten een gids voor wie wil weten hoe het zit.

Vrijwel elke volwassen Nederlander is bekend met de stikstofproblematiek. Een aanzienlijk deel van de bevolking heeft hierover zelfs een uitgesproken mening. Natuurorganisaties maken zich zorgen, boeren rijden met hun trekkers naar Brussel om te protesteren tegen maatregelen om de uitstoot te beperken en de politiek verlaagt of verhoogt de maximumsnelheid, afhankelijk van welke partijen er aan het roer zitten.

Maar hoeveel mensen weten nu eigenlijk precies hoe het zit? Wie kent het verschil tussen stikstof, nitraat en ammoniak? Wie weet wat een kritische depositiewaarde is? En wie snapt hoe het kan dat stikstof goed is voor de planten maar vaak slecht voor de natuur?

Voor iedereen die denkt hier wel wat extra kennis over te kunnen gebruiken, schreef ecoloog Wieger Wamelink Het stikstofweb.

De titel van het boek verwijst naar het web waarin alle actoren op het ogenblik gevangen zitten, schrijft Wamelink in de inleiding: industrie, bouw, boeren, natuurbeschermers, bezitters van fossiele brandstofauto’s, bestuur en politiek.

De wetenschap bedient al deze actoren van informatie, zodat zij hun mening op een weloverwogen manier kunnen vormen. Het doel van het boek is dan ook niet om een standpunt in te nemen in het debat, maar om de gevolgen van verschillende keuzen te laten zien. Hiermee onderscheidt Het stikstofweb zich van sommige eerdere boeken die over het onderwerp zijn verschenen.

Vormgeving en taalgebruik

Het meest onderscheidend is het boek echter door de vormgeving en het taalgebruik. Dankzij de soepele manier van vertellen van Wamelink, de kalligrafie van The calligraphy atelier en de prachtige illustraties van Pascal Tieman is het boek bijzonder toegankelijk. Het oogt als een kinderboek en het leest als een trein, zonder af te doen aan de complexiteit van het onderwerp.

De lezer komt te weten wat stikstof is, waar nitraat en ammoniak vandaan komen, welke functie stikstofverbindingen hebben in planten, dieren en bodem, wat het effect is als de stikstofdepositie te hoog wordt en hoe dat kan worden tegengegaan.

Daarnaast besteedt Wamelink aandacht aan andere processen die de natuur op de proef stellen, zoals verdroging, versnippering, klimaatverandering en recreatie. Ook politieke regels en mechanismen, zoals de rol van Europa, komen aan bod. Omdat alles in een logische volgorde wordt opgediend, is het boek ook voor wie er al wél het een en ander vanaf weet een fijne opfrisser: alles wordt weer even voor je op een rijtje gezet.

Deze recensie stond in De Ingenieur van juli 2024. Interessant? Neem eens een proefabonnement van drie nummers voor 25 euro.

Gentiaan

Alleen het laatste hoofdstuk, waarin de toename van stikstofdepositie wordt beschreven vanuit de invalshoek van een gentiaan, had voor mij niet gehoeven. Daar begint het boek opeens écht op een kinderboek te lijken. Maar dat is waarschijnlijk een kwestie van smaak, en het zijn slechts drie van de in totaal ruim honderd pagina’s. Aan mijn oordeel verandert het dan ook niks: wat mij betreft is dit boek is een must voor iedereen die een niet gefundeerde mening heeft over de stikstofproblematiek of zich hierover eindelijk eens een mening wilt vormen. En natuurlijk voor iedereen die gewoon graag wil weten hoe het zit.