Nederland is al vanaf een vroeg stadium betrokken bij het F-35-programma. Reeds in 1996 liet het ministerie weten interesse te hebben in de F-35 Lightning II, toen nog Joint Strike Fighter (JSF) geheten. Vanaf 1997 is Nederland betrokken bij de Concept Demonstration Phase. Binnen deze fase zijn de operationele behoeften vastgesteld en zijn demonstratietoestellen ontwikkeld.

In 2002 besloot Nederland mee te werken aan de System Development Demonstration (SDD) Phase, die de feitelijke ontwikkeling van het toestel en de productie van 23 testvliegtuigen omvat. De overheid moest daarvoor wel 800 miljoen dollar in het programma investeren. Ook Groot-Brittannië, Italië, Turkije, Canada, Australië, Denemarken en Noorwegen leverden een bijdrage. De SDD-fase is begroot op 41,5 miljard dollar en loopt tot eind 2013.In ruil voor de investering kan het Nederlandse bedrijfsleven aan de ontwikkeling van de F-35 meewerken.

Het kabinet in 2006 mee te doen aan de Production Sustainment and Follow- on Development (PSFD) Phase. Voor deze fase is, verspreid over een periode van veertig jaar, een aanvullende investering van 359 miljoen dollar (264 miljoen euro) noodzakelijk is. Zo’n zeventig bedrijven en instellingen in ons land zijn bij het project betrokken. Volgens het Netherlands Industrial Fighter Aircraft Replacement Platform (Nifarp), dat de belangen van de Nederlandse luchtvaartsector behartigt, hadden de ondernemingen in 2006 al voor 700 miljoen dollar (516 miljoen euro) aan opdrachten ontvangen.


Bedrijven bouwen mee

Met name Fokker Technologie (het vroegere Stork Aerospace), Dutch Aero en het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) hebben veel en grote opdrachten gekregen.

  • Fokker ontwerpt en produceert onder meer de deuren voor het wapenruim en het landingsgestel. Ook is het bedrijf verantwoordelijk voor de ontwikkeling en de productie van de bekabeling in het toestel. Verder levert het bedrijf de synchronisatiering, die een onderdeel is van de straalpijp aan de achterzijde van de motor. Deze straalpijp bestaat uit beweegbare segmenten, die elkaar deels overlappen. Hierdoor is de diameter van de uitlaat variabel en zijn de motorprestaties te beïnvloeden. De synchronisatiering zorgt ervoor dat de segmenten gelijktijdig bewegen.
  • Dutch Aero, het voormalige Philips Aerospace, werkte aan onderdelen voor de F136-straalmotor, die General Electric samen met Rolls-Royce ontwikkelt. Uiteindelijk is deze motor niet in het JSF-programma opgenomen.
  • Het NLR voerde reeds windtunnelproeven uit met schaalmodellen van de nieuwe straaljager en ontwerpt tevens ondersteunende grondsystemen.


Kabelboom

Vooral de bekabelingsopdracht is bijzonder. Het is niet gebruikelijk dat Amerikaanse bedrijven die in zijn geheel uitbesteden. Fokker verzorgt zowel het ontwerp als de productie van de kabelbomen. Bovendien doorkruist de kabelboom alle secties van het vliegtuig, wat vanuit een ontwerpperspectief een enorme uitdaging met zich mee brengt.

 

 

 

Trainingssoftware

Bijzonder is ook de software die het NLR heeft ontwikkeld. Met het Embedded Training System for F-35, zoals het programma heet, zijn tijdens een vlucht gevechtshandelingen te simuleren. NLR en Dutch Space werken al geruime tijd aan het trainingssysteem en hebben de techniek al uitgebreid getest, onder meer aan boord van een F-16. De software maakt het mogelijk om natuurgetrouw lucht- of gronddoelen na te bootsen. Dit gebeurt al lange tijd met simulatoren op grond. Simulatie van een slagveld tijdens een echte vlucht levert echter een veel betere training op, omdat piloten dan onder meer de versnelling van het toestel ondervinden. ‘Dit is de toegevoegde waarde van het systeem’, vertelt René Eveleens, projectmanager bij het NLR. ‘De software maakt combinatie van een oefenvlucht met een simulatie mogelijk. Het levert tevens een forse financiële besparing op, want de trainingssoftware maakt de inzet van vliegtuigen die als doel dienen, overbodig.' Bijzonder aan het systeem is verder de mogelijkheid gelijktijdig voor vier F-35’s dezelfde missie te simuleren. Hierdoor kunnen piloten de samenwerking in de lucht trainen.

Openingsfoto Fokker Elmo.