Belangrijke eigenschappen van een product ontstaan soms per ongeluk, schrijft columnist Rolf Hut.


‘Maak snel een foto, het is voor de column!’ Terwijl ze me vragend aankijkt, legt ze het uitzicht vanuit de touringcar vast. Het landschap rond Scheemda is niet het meest fotogenieke, maar dat doet er niet toe. Het gaat erom dat ik dat landschap überhaupt kan zien. 

De buschauffeur heeft net zijn zonnescherm omlaag getrokken en toch kan ik naar buiten blijven kijken. Het scherm is een rolgordijn met aan de onderkant een balk van circa twintig centimeter dik, volledig blokkerend en daarboven halfdoorlatend. Op de hoogte waar de blokkerende stof ervoor zorgt dat de chauffeur met zijn gezicht in de schaduw zit en veilig kan rijden, blokkeert die zwarte balk bij ons passagiers juist het uitzicht. Op één stukje na: aan de rechterkant, precies voor mij, zit een venstertje in het gordijn. 

Het kijkgat is gewoon een simpele oplossing voor een technisch en juridisch probleem

Ideaal voor mensen met wagenziekte. Ik heb er zelf geen last van, maar vind het wel fijn om voorin een bus te zitten en meer van het landschap te zien. In een volle touringcar is er altijd wel iemand die een beetje wagenziekte heeft en daarom voorin wil zitten om te kunnen zien hoe de bus gaat bewegen. 

Mooi onderwerp voor mijn column, dacht ik dus: een ingenieuze oplossing waarmee mensen werkelijk zijn geholpen. Maar als ik nog eens goed naar de foto kijk, kan ik mezelf wel voor het hoofd slaan: het kijkgat in de balk is er niet voor ons, maar voor de chauffeur, die zo zelfs wanneer het gordijn omlaag is nog in de buitenspiegel kan kijken.

Het kijkgat is gewoon een simpele oplossing voor een technisch en juridisch probleem: de chauffeur moet altijd in de spiegel kunnen kijken en daarbij de mogelijkheid hebben de zon uit het gezicht te houden. Daaraan voldoet een gordijn dat de zon blokt en aan de zijkant een kijkgat heeft om toch de spiegel te zien.

Hieruit zijn twee belangrijke lessen te trekken. Als gebruiker kan het zomaar zo zijn dat een voor jou belangrijke eigenschap van een product eigenlijk per ongeluk is ontstaan. Als ontwerper van een product moet je ermee rekening houden dat er aan je ontwerp mogelijk eigenschappen zitten die gebruikers als essentiële toepassing zien, terwijl je daar zelf niet bij stilstaat. Maar waardoor ze wel lekker naar buiten kunnen blijven kijken als ze voorin de bus zitten.


Tekst & foto: Rolf Hut, universitair hoofddocent aan de TU Delft, maker, spreker en schrijver

PS: Tevens ben ik van mening dat elektrische fietsen als brommers moeten worden gezien.